Kanoet dubbel slachtoffer van klimaatverandering

De kanoet legt ieder jaar een imposante reis af: duizenden kilometers van het broedgebied bij de Noordpool naar Afrika, om te overwinteren. Klimaatverandering dreigt daar een eind aan te maken: de vogel wordt er dubbel door getroffen, blijkt uit Nederlands onderzoek gepubliceerd in Science.

De vogel blijkt op beide plekken namelijk voedsel mis te lopen. In het poolgebied lopen kanoeten een piek in insecten mis door klimaatverandering, in Afrika krijgen ze vervolgens niet genoeg schaaldieren binnen. Het aantal vogels is daardoor sinds de jaren 80 gehalveerd.

De ellende begint in het poolgebied. Door de opwarming van de aarde smelt daar de sneeuw eerder dan voorheen en verschijnen insecten ook vroeger in het jaar. Jonge kanoeten, die op de gebruikelijke tijd uit het ei komen, lopen daardoor het voedsel mis dat ze nodig hebben voor de lange reis.

Doordat de dieren door het voedseltekort zo'n 15 procent kleiner zijn, lopen ze in Afrika nog meer voedsel mis. Doordat ze een kleinere snavel hebben, komen ze niet meer bij de schaaldieren onder het zand en bezwijken.

Onderzoeker Jan van Gils ontdekte dit patroon toen het hem in Afrika opviel dat vogels zeegras aten. Het bleek dat de vogels noodgedwongen vegetariër waren geworden, doordat de planten beter te bereiken waren dan de diepere schelpen.

Er bleek een direct verband met de grootte van de vogels en zijn snavel en de overlevingskansen: kleinere vogels haalden de terugreis vaak niet.

De onderzoekers denken dat door natuurlijke selectie de vogelsoort definitief klein zal blijven, als de soort het überhaupt overleeft. Ze noemen het opmerkelijk dat zoiets binnen enkele decennia kan plaatsvinden.