Een moord bestellen vanuit de EBI, kan dat?
De Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught geldt als de strengst beveiligde gevangenis van Nederland. Toch slaagde Willem Holleeder erin om een moord te 'bestellen' op zijn zussen en Peter R. de Vries, zo denkt het Openbaar Ministerie.
Het OM kwam het plan op het spoor door het afluisteren van een telefoongesprek. Holleeder zou ook een Antilliaanse medegedetineerde in zijn plannen hebben betrokken.
Volgens de advocaat van de zussen roept dat vragen op over de regels die voor de veiligheid in de EBI moeten zorgen. Hoe zit het regime in Vught eigenlijk in elkaar?
Gevangenen in de EBI worden meerdere keren per dag gefouilleerd. Ook worden de cellen meermaals gecontroleerd. Er is op elk van de vier afdelingen altijd minstens een cel leeg om een gevangene tijdelijk in onder te brengen, zodat zijn cel gecontroleerd kan worden.
Overal, behalve in de persoonlijke cellen en op enkele toiletten, worden de gevangenen met microfoons afgeluisterd. Ook is er op de meeste plekken camerabewaking.
In de EBI is geen sprake van totale isolatie. Dat mag ook niet vanwege Europese regelgeving, zegt advocaat Hettie Cremers, die vaak in Vught is geweest. "Dat betekent dat gedetineerden in de EBI een paar keer per week samen met één of twee andere gedetineerden mogen verblijven, bijvoorbeeld op de luchtplaats of tijdens het sporten."
Binnen de muren heeft elke gevangene ook contact met bezoekers, zijn advocaat, het personeel en hulpverleners. De meeste van die gesprekken worden gemonitord. Alleen het contact met een advocaat wordt niet gecontroleerd.
Maar het contact met de buitenwereld wordt ook scherp in de gaten gehouden. In beginsel mogen gevangenen gewoon communiceren met mensen buiten de gevangenis, totdat er reden is om dat in te perken.
Zo is er de mogelijkheid om te bellen. Dat mag twee keer per week, maximaal tien minuten per telefoontje. Ook mogen gedetineerden brieven schrijven en ontvangen. Zoals vrijwel alles in de EBI, wordt ook dat contact streng gecontroleerd: brieven worden gelezen, telefoontjes afgeluisterd en opgenomen.
Gedetineerden zijn bijzonder creatief. Dan kan het mogelijk zijn dat men berichten aan elkaar doorgeeft.
Vanwege het contact met medegevangenen is het niet ondenkbaar dat Holleeder een moord vanuit zijn cel heeft kunnen beramen, zegt Cremers. "Als gedetineerden contact met elkaar hebben is dat het moment waarop er wel wat informatie over en weer uitgewisseld kan worden als men dat handig aanpakt."
Ook op de momenten dat gevangenen samen zijn, is er bewaking. "Maar gedetineerden zijn bijzonder creatief. Dan kan het mogelijk zijn dat ze berichten aan elkaar doorgeven."
Routine
Er is veel bewaking in de EBI, maar het strenge regime vergt veel van de bewaarders. Dat blijkt uit het rapport 'Gevangen in de EBI' uit 2013. "Een van de problemen voor de bewaarders is om elke keer opnieuw scherp te zijn", stellen de onderzoekers. Een van de bewaarders zegt in het rapport: "Routine sluipt erin. Dat is een feit. Het is zaak toch jezelf weer te motiveren."
Een gevangene verklaart tegenover de onderzoekers dat ze onderling veel praten over wie er vastzit op de verschillende afdelingen van de EBI. "De gedetineerden weten wie er op de andere afdelingen zitten, ook al probeert het personeel dit geheim te houden."
Mensen die gevangen zitten, hebben maar een klein gaatje nodig.
Advocaat Cremers vindt dat de controle heeft gewerkt, als de bewakers achter de vermeende moordplannen van Holleeder zijn gekomen. "Dan kan je zeggen dat het hele strikte regime heeft gewerkt, want het telefoontje is kennelijk onderschept."
Volgens haar is het niet uit te sluiten dat dit soort zaken voorkomen, behalve als je mensen volledig van elkaar isoleert. "En dat mag dus niet volgens de Europese regels."
Cremers vindt het niet verwonderlijk dat het Openbaar Ministerie met het verhaal naar buiten komt. Volgens haar wil het OM hiermee het imago van Holleeder als 'knuffelcrimineel' beïnvloeden, om te voorkomen dat Holleeder naar een minder zwaar regime wordt overgeplaatst. Dat gebeurde onlangs wel bij Mohammed B., de moordenaar van Theo van Gogh.
Journalist Peter R. de Vries, die zelf ook doelwit van Holleeder zou zijn, is er ook niet verbaasd over dat Holleeder een opdracht tot moord zou kunnen geven vanuit de EBI.
"Mensen die gevangen zitten, hebben maar een klein gaatje nodig. Blijkbaar is het onmogelijk om iemand 24 uur per dag, 7 dagen per week, 365 dagen per jaar in de gaten te houden."
