Coalitie en oppositie blijven steggelen over leenstelsel

De regeringspartijen en een aantal oppositiepartijen blijven het oneens over de gevolgen van het afschaffen van de basisbeurs en de invoering van het leenstelsel. Minister Bussemaker stuurde gisteren een rapport naar de Tweede Kamer over de terugloop van het aantal eerstejaarsstudenten in het hoger onderwijs.

Volgens partijen als de SP, het CDA en de ChristenUnie wordt die terugloop, van een kleine 7 procent, veroorzaakt doordat studenten nu meer moeten lenen voor hun studie. Vooral kwetsbare groepen zouden de dupe zijn, zoals jongeren uit gezinnen met lage inkomens en lage opleidingen.

Volgens de verwachtingen

VVD, PvdA, D66 en GroenLinks lezen dat niet in de analyse van de minister. Volgens die partijen, die de invoering van het leenstelsel mogelijk maakten, zijn de effecten ervan volgens de verwachtingen. Ze wijzen er onder meer op dat er in 2013 en 2014 juist meer inschrijvingen waren. Het is daarom niet zo vreemd dat het aantal eerstejaars nu achterblijft.

Alle partijen vinden wel dat Bussemaker de instroom van zogeheten eerste generatiestudenten goed in de gaten moet houden. Dat zijn jongeren van wie de ouders laag opgeleid zijn. Hun aandeel in de studentenpopulatie daalde van 43 naar 38 procent. Wat daar de oorzaak van is, is niet helemaal duidelijk. Bussemaker heeft extra onderzoek toegezegd.

Effecten zijn desastreus

CDA-Kamerlid Rog vindt dat Bussemaker zo snel mogelijk moet stoppen met het leenstelsel. "De minister kan zeggen wat ze wil, maar de effecten zijn desastreus. Niemand had verwacht dat er zoveel minder studenten het hbo in zouden stromen."

De SP heeft al Kamervragen gesteld aan de minister. "Haar beleid is mislukt. Ik ga haar vragen excuses aan te bieden aan de jongeren die ze nu van de hogeschool en de universiteit heeft afgejaagd", zegt Kamerlid Van Dijk.

GroenLinks, één van de partijen die Bussemaker aan een meerderheid in de Eerste Kamer hielpen, is veel positiever. Volgens Kamerlid Grashoff wordt de terugloop in de inschrijvingen vooral veroorzaakt door het zogeheten boeggolfeffect. In 2013 en 2014 gingen meer jongeren direct na hun diploma studeren om het leenstelsel te ontlopen. Nu nemen ze weer eerder een tussenjaar.

Betere voorlichting

Ook de verscherpte toelatingseisen zijn volgens Grashoff een belangrijke factor. Zo daalde het aantal eerstejaars op de pabo met ruim 35 procent door strengere eisen. Die ontwikkeling baart hem zorgen. "De roep om hogere kwaliteitseisen pakt niet goed uit."

Die zorg leeft ook bij de PvdA, de partij van Bussemaker. Verder noemt Kamerlid Mohandis de afname van het aantal hbo-studenten "verwacht". Hij wil vooral dat het kabinet gaat inzetten op betere voorlichting over het leenstelsel om te voorkomen dat jongeren zich laten afschrikken.