'Geldig nee uitermate lastig voor het kabinet'
Volgens politiek verslaggever Ron Fresen is de uitslag van het referendum vooral als dat geldig is erg lastig voor het kabinet. "Het kabinet kan een geldige tegen-uitslag onmogelijk naast zich neerleggen. In Brussel zal opnieuw onderhandeld moeten worden over het verdrag, maar het is de vraag of er überhaupt voldoende speelruimte is om wat te veranderen", zegt Fresen. "Neem van mij aan: een Nederlands 'nee' betekent geen 'nee' voor Europa."
Politieke partijen die voorstander zijn van het associatieverdrag zijn de grote verliezers van het referendum. Volgens Fresen is dat ook zo als de opkomstdrempel van 30 procent niet gehaald wordt, en de uitslag dus niet geldig is. "In de Tweede Kamer is een ruime meerderheid voorstander van het verdrag. Die partijen zijn er niet goed in geslaagd om hun eigen achterban te overtuigen."
Uit een exitpoll van Ipsos in opdracht van de NOS blijkt dat 64 procent van de kiezers tegen is. De opkomst is 32 procent, volgens de exitpoll, maar daarmee spant het erom of de opkomstdrempel is gehaald. Die is 30 procent, en de foutmarge bij de peiling is 3 procentpunt.
'Iets' doen met uitslag
Premier Rutte moet met een geldig 'nee' bij de Europese Unie op zoek naar smalle marges om wat aan het verdrag te wijzigen: "27 andere landen hebben al getekend. Andere landen zullen de koers echt niet veranderen", zegt Fresen.
Verslaggever Joost Vullings benadrukt dat het ook nog onduidelijk is wat de inzet van het kabinet wordt bij een geldig 'nee': "Premier Rutte en de Tweede Kamer zeggen dat ze 'iets' moeten met de uitslag, maar er is geen definitie van wat dat 'iets' is", zegt Vullings. "Uit het tegen-kamp hoor je veel dat het verdrag vooral beter moet, en niet per se helemaal van tafel. Het lastige is dat kiezers niet op een stembiljet kunnen schrijven wat ze met hun tegenstem bedoelen."
Extra zin
Brussel-correspondent Arjan Noorlander betwijfelt ook of een geldig 'nee' zal leiden tot grote veranderingen aan het verdrag: "Misschien komt er wel een extra zin in het verdrag. Waarin bijvoorbeeld expliciet staat dat Oekraïne geen lid wordt van de EU. Maar niemand in Brussel denkt dat een verdrag met Oekraïne niet doorgaat door Nederland."
