De dag dat spijkers en glas Brussel vol in het hart raken

Ochtendspits in Brussel. De meeste mensen zijn op weg naar hun werk of school. Rond 08.00 uur verandert een gewone werk- en schooldag in de Belgische hoofdstad in een chaos. Het begint op vliegveld Zaventem, waar twee explosies zijn.

Bij incheckbalie 3-4 staat een groep van zo'n honderd leerlingen van het Sint-Ritacollege in Kontich. Zij staan op het punt om te vertrekken voor de jaarlijkse Italië-reis die de school organiseert. In totaal gaan zo'n 240 leerlingen mee, de eerste vluchten zijn al vertrokken. De laatste moeten nog inchecken als volgens de leerlingen bij balie 10 een bom ontploft.

In de rij op het vliegveld staat ook de Nederlandse Hanneke Ton. Zij wil inchecken voor de vlucht naar New York, een reis van een week. Na de harde knal valt ze vanwege de luchtverplaatsing. "Ik voel de vuurzee over me heengaan." De plafondplaten van het vliegveld vallen naar beneden, ruiten sneuvelen. De explosie is waarschijnlijk een bomgordel die een zelfmoordenaar heeft laten ontploffen.

Paniek

Mark de Wit verwacht na de explosie eigenlijk geweervuur. Hij roept tegen zijn vriendin: "Ga onmiddellijk op de grond liggen." Ze liggen net als ze twintig meter achter hen een tweede knal horen. Het is of een bom, of een tweede zelfmoordenaar laat zijn bomgordel afgaan. Er zijn tientallen slachtoffers.

In de hal liggen bebloede mensen op de grond of zoeken steun. Het is onduidelijk of er nog meer terroristen zijn. Er ontstaat paniek, mensen slaan op de vlucht en willen naar buiten of sluiten zichzelf op in kamers.

Tatjana Beloy en Eva Daeleman, die elkaar toevallig waren tegengekomen op het vliegveld en bij de Starbucks staan, laten hun bagage achter en vluchten naar buiten. "Mensen roepen en proberen hun familie en vrienden te vinden", zegt Beloy.

Het luchtvaart- en treinverkeer wordt stilgelegd. Op de start- en landingsbanen zitten passagiers vast in vliegtuigen. Het nieuws gaat snel. Rond 08.45 komen er berichten over zeker elf doden. De Belgische premier Charles Michel praat met zijn crisisteam.

Spijkers en glas

Ambulancepersoneel brengt de eerste gewonden van Zaventem naar het UZ Gasthuisberg in Leuven. Enkele zijn in kritieke toestand. "Zij hebben fracturen, brandwonden en diepe snijwonden door glas en spijkers die in de bommen zaten", zegt ziekenhuisdirecteur Marc Decramer.

De Belgische autoriteiten verhogen het dreigingsniveau naar het hoogste niveau. Dat geeft ze de mogelijkheid om extra veiligheidsmaatregelen te nemen, zoals strengere grensbewaking. Extra militairen worden naar Brussel gestuurd.

Ongeveer op hetzelfde moment komt er rook uit metrostation Maalbeek. In dit politieke hart van de stad zijn onder meer het Europees Parlement en de Europese Commissie gehuisvest. De Nederlander Bram Vos woont schuin tegenover metrostation Maalbeek. Het is even na 09.00 uur als hij een doffe dreun hoort. Het is een tweede aanslag. "Ik zie mensen met verschroeide ledematen uit het station komen. "

De bom is ontploft in een wagon. Anne-Marie Swinnen zit in de metro. Ze hoort een luchtverschuiving, "Alsof een raam openstaat en een andere metro langsrijdt", legt ze uit. "Maar dat is niet zo." Ze ruikt een penetrante geur van rook. Het is angstaanjagend, maar de meeste mensen blijven rustig. Wel huilen mensen. De overlevenden moeten over het metrospoor teruglopen. Op de stoep voor het metrostation worden ze behandeld.

In Nederland wordt actie ondernomen. Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid Dick Schoof neemt extra veiligheidsmaatregelen. Bij de grote stations en de grens met België komt extra politie. Op het Binnenhof verschijnen marechaussees met zware wapens.

Nederlandse politici reageren op het nieuws. PVV-leider Geert Wilders twittert: "Meteen onze grenzen sluiten en teruggekeerde Syriëgangers preventief oppakken en opsluiten". Alexander Pechtold (D66) reageert ook. "Diepe, diepe afschuw. Laten we eensgezind rust en kalmte bewaren."

Europees Parlement

De Belgische politie sluit de Wetstraat af, waar de ambtswoning van Michel en het Belgisch parlement zitten. Het Federaal Parket zegt dat burgers moeten binnenblijven, kinderen mogen hun school niet verlaten. In Brussel sluit de politie drie grote treinstations. Dat zorgt voor problemen.

"Wij zijn geëvacueerd uit het centraal station", zegt een vrouw bij de taxistandplaats. "We proberen hier weg te geraken." De grenscontroles bij de grens met Frankrijk en Nederland worden aangescherpt. Hotels en sporthallen openen de deuren om gestrande reizigers op te vangen.

De politie beveiligt andere gebouwen. Politiek commentator Kees Boonman zit in het Europees Parlement. Daar mag niemand meer in of uit. Vergaderingen zijn afgelast. "Het kan niet anders dan dat het politieke gevolg van deze aanslagen hardere maatregelen zijn", zegt Boonman.

Rond 11.00 uur geeft Rutte een persconferentie. "België en Europa zijn in het hart getroffen." Hij benadrukt dat we voor een open en democratische samenleving moeten blijven staan. "Ik heb het eerder gezegd en herhaal het hier vandaag: wij zijn met meer."

De Europese president Donald Tusk zegt dat de Europese Unie Brussel en België moet helpen om de terreurdreiging tegen te gaan. De Franse president Hollande betuigt zijn medeleven. "De oorlog tegen het terrorisme zal lang duren." Door de aanslagen van november in Parijs weten de Fransen ongeveer wat de Belgen meemaken. Gebruikers op sociale media delen massaal deze cartoon.

Op NPO Radio 1 duidt VVD-senator Frank van Kappen de situatie. "Het is een aanslag op het bindweefsel van onze samenleving. In dat bindweefsel ligt ook de oplossing. Honderd procent veiligheid bestaat niet. Er blijft een restrisico. Dat moeten we accepteren. Onze samenleving is daar ook sterk genoeg voor."

Explosies in de Wetstraat. Komt er nog meer onheil? Nee, het is de Belgische explosievenopruimingsdienst die gecontroleerd twee zakken laat ontploffen. De veiligheidsdiensten nemen geen enkel risico. Ondertussen komen de speculaties op gang. Deskundigen discussiëren of de aanslagen een reactie zijn op de arrestatie van Saleh Abdeslam of dat deze al langer zijn gepland.

Koning Filip reageert op de aanslagen, net als Willem-Alexander. Ze spreken hun afschuw uit. "Europa wordt opnieuw zwaar op de proef gesteld. Wat nu nodig is, is dat wij onze gezamenlijke kracht tonen en de waarden van vrijheid en solidariteit hooghouden", schrijft Willem-Alexander.

Over de daders is nog niet veel bekend. De Belgische premier Michel geeft een persconferentie. "Wat we vreesden, is gebeurd. Ons land is getroffen door gewelddadige, blinde en laffe aanslagen."

In Nederland is men nerveus. Een bommelding bij Sanoma, een ontruiming van een trein; de aanslagen in België hebben impact. Het officiële dodental in België loopt langzaam op gedurende het eind van de ochtend, begin van de middag.

De vlaggen gaan op veel plekken halfstok. Steunbetuigingen van wereldleiders komen binnen. De Amerikaanse president Obama laat vanuit Cuba weten dat de VS België onvoorwaardelijk steunt. "We zullen alles in ons vermogen doen om onze vriend en bondgenoot België te helpen met het opsporen van de mensen die hier verantwoordelijk voor zijn."

De Belgische minister van Binnenlandse Zaken Jambon kondigt drie dagen van nationale rouw af. De laatste keer dat dat gebeurde, was na de dood van koningin Fabiola in 2014. Even later duiken er foto's op van de vermoedelijke daders.

Relatieve rust keert enigszins terug. Stations in Brussel gaan weer open en het treinverkeer wordt hervat. De Belgische premier Michel bezoekt Maalbeek en het vliegveld.

Rond 16.30 uur eist Islamitische Staat de verantwoordelijkheid voor de aanslagen in Brussel op. Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken laat weten dat bij de aanslagen op Zaventem een Nederlander gewond is geraakt.

Het officiële dodental staat dan volgens de Belgische autoriteiten op tien in Zaventem en twintig in Maalbeek. Er zijn meer dan 200 gewonden. Peter Mertens van de crisisdienst: "Terreurniveau 4 blijft van kracht voor het hele land, zolang dat nodig is. De aanbeveling om binnen te blijven vervalt wel." Het luchtvaartverkeer wordt morgen niet hervat. Zaventem blijft dicht.

De regeringsleiders van de Europese Unie brengen een verklaring uit. "De aanslagen in Brussel versterken onze vastbeslotenheid om de Europese waarden te verdedigen."

Rond 18.00 uur geeft de Belgische politie een opsporingsbericht uit voor een van de drie verdachten van de aanslag.