Beschermen de Amerikanen onze foto's en whatsappjes straks beter?
Als onze e-mailtjes, whatsappjes en foto's worden opgeslagen bij Amerikaanse internetgiganten als Facebook, Google en Apple, zijn die gegevens dan goed beschermd? En kunnen de Amerikaanse geheime diensten er niet veel te makkelijk bij?
Nee, die bescherming is niet goed genoeg, zei de Europese rechter afgelopen herfst. En dus presenteerde de Europese Commissie maandagmiddag nieuwe regels. De Europese regeringen en het Europees Parlement zullen zich daar nu over buigen.
De nieuwe regels zijn hard nodig: internetbedrijven mogen momenteel volgens privacywaakhonden eigenlijk geen data opslaan in de VS, omdat het Europese Hof de bestaande regels van tafel veegde.
Opvolger
De privacywaakhonden knijpen nu nog een oogje dicht, zolang de nieuwe regels nog niet zijn ingevoerd. Maar een definitieve oplossing is nodig, willen data op de langere termijn nog de Atlantische Oceaan over mogen steken.
Of de nieuwe regels de definitieve oplossing zijn, moet nog blijken. De grote vraag is namelijk of het Privacy Shield in tegenstelling tot zijn voorganger wél stand houdt bij de Europese rechter. "Dat wordt een hele interessante zaak", aldus advocaat en hoogleraar Gerrit-Jan Zwenne.
Het Europese Hof oordeelde onder meer dat er strenge waarborgen moeten zijn voordat de Amerikaanse inlichtingendiensten toegang mogen krijgen tot data van Europeanen. Het nieuwe Privacy Shield staat daarmee op gespannen voet, stelt Zwenne. Volgens hem zijn de mogelijkheden voor de Amerikanen om toegang te krijgen tot data van Europeanen nog steeds zeer ruim.
Verbeteringen
Het nieuwe akkoord bevat wel de nodige verbeteringen, meent de Europese Commissie. Zo wordt beter gecontroleerd of techbedrijven zich wel aan de regels houden en mogen Europeanen onder meer klagen bij een Amerikaanse ombudsman. Ook worden de regels jaarlijks opnieuw onder de loep genomen.
Eurocommissaris Věra Jourová van Justitie zelf is wel tevreden. Volgens haar is het de eerste keer dat de Amerikanen vrijwillig limieten stellen aan de toegang van de geheime dienst tot privégegevens. Ook wijst ze er in een schriftelijke verklaring op dat de Amerikaanse overheid wetgeving heeft ingevoerd die Europeanen in staat stelt om privacyzaken aan te spannen bij de Amerikaanse rechter.
Padvinders-erewoord
Maar dat is allemaal niet genoeg, vindt Europarlementariër Judith Sargentini van GroenLinks. "De Amerikanen kunnen nog steeds aan grootschalige surveillance doen", aldus Sargentini. Maar ook de Amerikaanse ombudsman is helemaal niet onafhankelijk, zoals het Europese Hof wel eiste. "De persoonsgegevens van Europeanen in de VS zijn niet genoeg beschermd, en dit verandert daar niets aan."
Een van de kritiekpunten is dat de Verenigde Staten te weinig maatregelen zouden hebben genomen om data van Europeanen beter te beschermen tegen surveillance door de inlichtingendiensten. "We hebben alleen 'written assurances' gekregen", zegt Europarlementariër Sophie in 't Veld van D66. Dat komt neer op schriftelijke garanties.
Wat betekent het voor onze privacy als er straks een president Trump zit?
In 't Veld vraagt wat we moeten met zo'n "padvinders-erewoord van president Obama". "Wat betekent dat voor onze privacy als er straks een president Trump zit?", vraagt de politica zich af.
Ook volgens Max Schrems, die de rechtszaak tegen Facebook aanspande waarmee de hele kwestie begon, zijn de nieuwe maatregelen niet genoeg. "Er zijn wat kleine verbeteringen", erkent hij. Maar Amerikanen zullen nog steeds op grote schaal Europeanen bespioneren, beweert hij. Hij sluit een nieuwe gang naar de Europese rechter dan ook niet uit om "het varken met tien lagen aan lippenstift", zoals hij het noemt, van tafel te krijgen.
Niet op de zaken vooruit
De Autoriteit Persoonsgegevens, die samen met alle andere Europese privacywaakhonden moet besluiten of de nieuwe regels voldoende bescherming voor de privacy zijn, wil nog niet op de zaken vooruitlopen. "We zullen het de komende tijd kritisch volgen", aldus woordvoerster Lysette Rutgers. "Op het eerste gezicht lijkt het allemaal erg mooi, maar de grote vraag is of het in de praktijk stevig genoeg zal zijn."
Ook vraagt de privacywaakhond zich af of de beloofde betere privacybescherming alleen geldt voor Europeanen, of voor iedereen die op dat moment in Europa is. Volgens Europa moet iedereen die in Europa is gelijk worden beschermd, niet enkel Europese burgers. Half april komen de Europese privacywaakhonden met een oordeel.