Turkije riskeert botsing met NAVO-bondgenoten met strijd tegen Koerden
Met de aanvallen van Turkije op Koerdische strijders in Syrië is een nieuw hoofdstuk ingegaan in de Syrische oorlog. Tot nu toe profiteerden de Koerdische milities vooral van de strijd. Maar nu is het genoeg, vindt Turkije. De regering in Ankara wil koste wat kost voorkomen dat de Koerden een aaneengesloten gebied aan de Turkse grens veroveren en bestookt de Koerdische milities in Noord-Syrië.
Wat willen de Koerden?
Er wonen bijna 30 miljoen Koerden in Turkije, Syrië, Iran en Irak. Velen van hen willen meer autonomie of zelfs een eigen staat. De oorlog in Syrië heeft dit doel dichterbij gebracht. Geholpen door Amerikaanse bombardementen op IS hebben de Koerden hun grondgebied in Syrië flink kunnen uitbreiden en steden als Kobani heroverd. In januari 2014 riepen de Syrische Koerden zelfs een autonome regio uit: Rojave, oftewel West-Koerdistan. De Democratische Uniepartij (PYD) en haar gewapende milities (YPG) maken daar de dienst uit.
Wie zijn hun tegenstanders en bondgenoten?
Onder het motto 'de vijand van mijn vijand is mijn vriend' hebben de Koerdische strijders een heleboel bondgenoten. Ze krijgen niet alleen wapens en training van de Amerikanen, maar ook militaire steun van Rusland en Iran.
Ironisch genoeg is zelfs president Assad een bondgenoot van de Syrische Koerden, omdat ze hem helpen te vechten tegen IS. Assad en de Koerden laten daarom elkáár met rust. De Syrische minister van Nationale Verzoening zei vorig jaar zelfs dat Assad de YPG-milities bewapent. Maar dat wordt door de Koerden krachtig ontkend.
De Syrische Koerden hebben maar weinig militaire tegenstanders: Islamitische Staat en sinds een paar dagen dus Turkije.
Hoe is de verstandhouding met de Turks-Koerdische PKK?
Erg goed. De Syrisch-Koerdische milities YPG zijn in feite voortgekomen uit de PKK. Veel Turkse Koerden vluchtten in de jaren tachtig en negentig naar Syrië. De PKK had er onder leiding van Abdullah Öcalan zijn hoofdkwartier. Ook nu hij levenslang zit opgesloten, wordt hij in Syrisch Koerdistan als een held vereerd.
YPG en PKK hebben grote groepen vrouwelijks strijders en worden daardoor als feministisch beschouwd. Maar ze staan ook bekend als autoritair. Ze dwingen vaak met geweld loyaliteit af van burgers. Volgens Amnesty International maakt de YPG zich ook schuldig aan vernietiging van huizen en het verdrijven van Arabieren in de dorpen die ze veroveren. Maar anders dan de PKK staat de YPG in het Westen niet op de lijst van terroristische organisaties. Met de Iraaks-Koerdische Peshmerga-strijders hebben de Syrische Koerden een slechtere band.
Waarom is Turkije begonnen met aanvallen op de YPG?
De Turken zijn bang dat de Syrische Koerden bij de Turkse grens een aaneengesloten grondgebied veroveren. De Koerden hebben nu een gebied in het westen en het oosten van Syrië. Het stuk land ertussen is in handen van IS, met de Eufraat als een soort grens. Nu de Koerden deze rivier zijn overgestoken en steeds meer dorpen veroveren, is voor Ankara de maat vol.
Turkije is daarom begonnen met beschietingen op de YPG-milities. Ook al dreigt Turkije daardoor in botsing te komen met NAVO-bondgenoten die de YPG steunen. En ook al is de Russische president Poetin de lachende derde. Uiteindelijk telt vooral het Turkse eigenbelang.
Hoeveel Nederlanders vechten mee met de Syrische Koerden?
Het precieze aantal is onduidelijk. De bekendste is oud-militair Jitse Akse, die vorige maand in Arnhem werd aangehouden op verdenking van het doden van IS-strijders. Hij was vorig jaar in zijn eentje naar de enclave Rojave gegaan, om zich bij de YPG aan te sluiten. Ook andere Nederlanders en Koerdische Nederlanders hebben zich bij milities aangesloten om te strijden tegen IS.
Akse wordt mogelijk strafrechtelijk vervolgd. "Het is als burger niet toegestaan om geweld te plegen in Nederland of daarbuiten", zegt een woordvoerder van het OM. Dat Nederlandse militairen op verzoek van de Iraakse regering Koerdische strijders in Irak trainen om hetzelfde te doen, doet niet ter zake.
