Meeste verdachten Keulen waren pas kort in Duitsland
Beau Heimensen
buitenlandredacteur
De meeste verdachten van de aanrandingen en verkrachtingen in de Nieuwjaarsnacht in Keulen waren minder dan een jaar in Duitsland. Het zijn vooral Noord-Afrikanen. Ze waren illegaal naar Duitsland gereisd of hadden een asielaanvraag gedaan, staat in een verklaring van Keulse hoofdaanklager Ulrich Bremer.
Volgens Bremer zijn momenteel 73 verdachten in beeld. Van hen komen er 61 uit Noord-Afrika. Het zijn 30 Marokkanen, 27 Algerijnen, drie Tunesiërs en een Libiër. De andere verdachten zijn vier Irakezen, drie Syriërs, een Iraniër, een Montenegrijn en drie Duitsers.
Dit weekeinde ontstond er in Nederland discussie over de vraag of de verdachten vluchtelingen zijn. Aanleiding was een publicatie in Die Welt, waaruit al bleek dat slechts enkele verdachten uit een oorlogsgebied komen.
Niet nieuw
Dat de meeste verdachten afkomstig zijn uit Noord-Afrika is niet nieuw. Kort na de aanvallen, op 6 januari, zei een bekende Keulse ARD-verslaggever als eerste dat de aanranders "criminele asielzoekers" waren, afkomstig uit Noord-Afrika.
In de daaropvolgende dagen werd dit beeld grotendeels bevestigd door het Openbaar Ministerie. Maar wat de precieze achtergrond van de verdachten is, was nog onduidelijk. Hoelang ze in Duitsland waren, of ze lid zijn van een bende, wat hun asielstatus is - dat werd allemaal nog onderzocht.
Vluchteling of niet?
Ondertussen maakt de Duitse justitie geen onderscheid tussen de begrippen 'vluchteling' en 'asielzoeker'. "Nee", zegt Bremer. "Ook Marokkanen kunnen vluchteling zijn. Het kan wel zo zijn dat ze hier al langer zijn, maar ik mag niet zeggen wie hier pas sinds de zomer is, of wie er al langer is."
De Duitse asielorganisatie Pro Asyl erkent de verwarring: "Het woord vluchteling wordt in het debat in het algemeen gebruikt voor iemand die uit z’n land is gevlucht", zegt Marie Frank. Strikt juridisch klopt dat niet. "Iemand is pas een vluchteling als de asielaanvraag is goedgekeurd of als iemand voldoet aan de criteria die in het VN-Vluchtelingenverdrag van Genève staan opgenomen."
Volgens dat verdrag is een vluchteling iemand die gevlucht is uit zijn eigen land uit angst voor vervolging. Oorlogsvluchtelingen vallen niet onder het verdrag.
Op basis van herkomst concluderen dat een aantal verdachten de status van vluchteling heeft, is hoe dan ook onjuist. Zolang een asielprocedure niet is afgerond, of zolang je niet weet of iemand zich beroept op de Geneefse Vluchtelingenconventie, kun je dat niet zeggen.
Debat
Het maatschappelijke debat in Duitsland richt zich, na de gebeurtenissen in Keulen, op de afkomst van de verdachten en het integratievraagstuk. In 27 dagen is een wetsvoorstel tot stand gekomen dat het makkelijker maakt om mensen uit Noord-Afrika terug te sturen.
De vraag of het nu 'asielzoekers' of 'vluchtelingen' waren, speelt in Duitsland minder dan in Nederland. Zelfs de Duitse justitie maakt dat onderscheid niet altijd.