Zwanger in het epicentrum van de zika-epidemie
Wat mij betreft is mijn dochter perfect", zegt Gleyce Kelly over haar baby van vier maanden. Een lekker mollig kindje. Maar Maria Giovanna is niet als andere pasgeborenen. Ze is een van de honderden kinderen die de afgelopen maanden werden geboren met een zeldzame hersenafwijking, microcefalie.
Volgens de artsen is er waarschijnlijk een verband met het zika-virus. "Wat mij betreft is die microcefalie een detail. Ik vond haar vanaf het eerste moment prachtig", straalt Gleyce.
Ze heeft al drie kinderen, allemaal jongens. De jongste is bijna anderhalf. "Als ik Maria Giovanna vergelijk met haar broertjes merk ik nog niet veel verschil." Maar er is wel degelijk een groot onderscheid: Maria Giovanna moet meerdere malen per week naar de dokter in het centrum, een lange en dure busrit voor Gleyce. Haar dochter krijgt therapie. "Ik moest mijn werk opzeggen, want er is nauwelijks tijd, maar ik wil echt zelf met haar mee."
Gleyce werkte in een tolhuisje op de snelweg. Haar man zoekt werk, het maakt niet uit wat. Het leven is niet gemakkelijk voor de familie.
De meeste moeders van microcefaliekindjes in het noordoosten van Brazilië hebben het niet breed. Het is de armste regio van het land. De armste wijken van steden zoals Recife, het epicentrum van de zika-epidemie, zijn ideaal terrein voor de Aedes Aegypti, de mug die onder meer het zika-virus kan verspreiden.
Potentieel gevaar
De insecten leggen eitjes in stilstaand water en daaraan is geen gebrek in de krottenwijken. Het vuilnis wordt er zelden afgehaald en al het zwerfafval is een potentieel gevaar. Een eierdopje of een dekseltje vormt na een regenbui al snel een broedplaats.
Veel mensen hebben geen aansluiting op de waterleiding en gebruiken watertanks. Als je die niet goed afsluit, heb je een aantrekkelijke bestemming voor muggeneitjes.
Ook bij Bruna in de tuin staat zo'n tank, het deksel is geopend. Voor de bezoekende cameraploeg schuift ze het deksel dicht. Voor haar huis ligt een hoop afval. Het stikt er van de muggen, maar Bruna loopt op slippers en draagt een zomerjurkje. “Ik smeer me goed in met anti-muggencrème” zegt ze.
Bruna is drie maanden zwanger, van haar tweede kindje. En dat terwijl ze pas zestien is. In deze streken zijn veel tienerzwangerschappen.
"Ik weet eigenlijk niet zo goed wat zika is", bekent Bruna. "Mijn dokter heeft er in ieder geval nooit iets van gezegd en ik ben toch echt naar alle consulten gegaan sinds ik zwanger ben. Ik ken alleen chikungunya", een ziekte die eveneens door de Aedes Aegypti wordt verspreid.
Zo'n beetje alle buren van Bruna hebben het gehad, het heerst. Net als dengue, waar de mensen hier - en in de rest van het land - al jaren last van hebben. Vergeleken daarmee zijn de symptomen van Zika bij de meeste mensen vrij licht.
Maar ook Bruna kent de verhalen, ze heeft op televisie de beelden gezien van de kindjes met de kleine hoofdjes. Ze moet er niet aan denken dat haar baby zoiets krijgt. "Dan kan ze misschien nooit lopen, praten, of zien. Dat is echt zwaar."
In een andere wijk vraag ik Andresa, die ook zwanger is, of zij weet wat zika is. "Zika? Ja volgens mij zijn dat die larven van de mug." Ze is zeven maanden in verwachting van een dochter. Ook Andresa loopt in zomerse kleren. "Ik weet wel dat je eigenlijk kleren met lange mouwen moet dragen, maar het is zo heet."
In haar huisje is het inderdaad ondraaglijk warm. Een geul loopt langs haar voordeur, het open riool van de buurt. Een paar meter verderop ligt een berg vuilnis, het lijkt wel een stortbelt. Kindertjes spelen tussen de blikjes, flessen en kapotte televisietoestellen.
Ook hier stikt het van de muggen. "In het begin was ik heel erg bang dat mijn kindje ook zo’n klein hoofdje zou krijgen, maar op alle echo’s ziet het er goed uit, ik ben gerustgesteld." Andresa smeert zich goed in, de muggencrème is sinds kort gratis beschikbaar.
"Het is het enige wat je kan doen", zegt Gleyce. "Insmeren. Dat zou ik alle zwangere vrouwen aanraden. En nog iets: microcefalie klinkt heel eng, maar mijn Maria Giovanna is een prachtig meisje. Iedereen houdt van haar. Ik geloof in haar, ik hoop echt dat ze straks gewoon vrienden heeft, dat ze kan lopen, zien, horen..."
Haar kind ligt aan de borst. Maria Giovanna weigert vooralsnog uit een flesje te drinken en is eigenlijk alleen rustig zolang ze bij haar moeder is. Gleyces hele leven wordt beheerst door de microcefalie van haar dochter.
Maar ze kan zich niet voorstellen dat sommige vrouwen abortus willen plegen zodra ze horen dat hun kindje dezelfde afwijking heeft. "Ik ben daar zo op tegen. Abortus zou niet mogen bestaan."
Als het aan mij ligt kent mijn dochter straks geen enkele beperking. Aan liefde geen gebrek.
Ook Bruna vindt het niks: "Het is wreed. En Andresa: "Alleen God gaat over leven en dood". Veel krottenwijkbewoners in deze contreien zijn erg religieus. Abortus is bovendien illegaal in Brazilië.
De moeders van Recife accepteren het lot. Met liefde, benadrukt Gleyce, als we afscheid nemen. "Als het aan mij ligt kent mijn dochter straks geen enkele beperking. Aan liefde geen gebrek", zegt ze, met de kleine Maria Giovanna op de arm. "Daar zal het niet aan liggen."