Xandra Brood: Herman was meer dan een rock-'n-roll-junkie

• Jeroen Wielaert

  Verslaggever

Herman Brood wilde alles doen voor die mooie meid achter de bar van de Amsterdamse discotheek Richter, zelfs de glazen ophalen. Als Nederlands popidool voelde hij zich daar niet te groot voor. Maar Xandra Jansen had niet direct interesse in zijn merkwaardige avances. Toen ze toch verliefd op hem werd, waarschuwde de moeder van Brood: "Je bent een veel te leuk meisje, dit is niet goed voor je."

Het was in de vroege jaren 80. Het begin van een tumultueus bestaan met een fantastische, onmogelijke man. Brood stapte op 11 juli 2001 van het dak van het Amsterdamse Hilton Hotel. Bijna 15 jaar later verschijnt het verhaal van zijn weduwe, geschreven door Rutger Vahl: Xandra Brood. Rock-‘n-Roll Widow.

Herman Brood is na zijn schokkende rock-'n-roll-suicide nooit helemaal uit de belangstelling geraakt. Een maand na zijn dood was er al nieuws over de verkoop van vervalste Brood-schilderijen. Toen werd manager Koos van Dijk nog niet genoemd als mogelijke handelaar, zoals nu. Er werden documentaires gemaakt en er kwam een speelfilm van Jean van de Velde, samen met een expositie in het Groninger Museum.

Xandra Brood (57) heeft jaren geaarzeld om in te gaan op de verzoeken om haar verhaal over het leven met Herman te vertellen. Nu vond ze de tijd rijp, ook omdat hun dochters volwassen zijn geworden en hun eigen levens leiden. Daarnaast wilde ze eindelijk afrekenen met het eenzijdige beeld van Herman als een rock-'n-roll-junkie.

In de inleiding vertelt ze: "Alsof Herman de hele dag met een naald in zijn arm zat en meisjes zijn bed in sleurde. Ja, dat deed hij ook. Maar hij was zoveel meer. Ik ken niemand die zo hard en geconcentreerd kon werken. Herman leek een losbol en chaoot, maar hij wist verdomd goed waar hij mee bezig was."

"Tot op het allerlaatste moment hield hij zelf de regie", zegt Xandra Brood. "Daarbij was hij de meest bijzondere, veelzijdige en boeiende persoonlijkheid die je je kan voorstellen. Intelligent, lief, egoïstisch, grappig, bot, opgewekt, hard, betrokken, ondernemend, afstandelijk, warm, ongrijpbaar, charismatisch: Herman was het allemaal."

Als jonge Brabantse kon Alexandra Jansen aan de slag achter de bar in de razend populaire Richter. De baan was haar tegelijk met een woonruimte aangeboden door de bedrijfsleider, haar oom Gert-Jan Dröge, de latere presentator van societyprogramma Glamourland.

Ze had nooit een plaat gehad van Herman Brood, of een optreden van hem gezien. Dat veranderde met een bezoek aan een concert van Brood & His Wild Romance in het Vondelpark. Ze was onder de indruk van zijn energieke optreden en vond de muziek leuk.

Blijven slapen

Op de versierpogingen van Brood in de discotheek had ze terughoudend gereageerd. "Wat moet ik met zo’n man?", vroeg Xandra zich af. Ook dat veranderde, toen ze met een vriendin naar een optreden ging kijken in Club Citadel in de Lange Leidsedwarsstraat in de hoofdstad.

Brood woonde erboven, in een rommelig appartement. Xandra is na de show bij hem blijven slapen. De volgende morgen vroeg ze zich af wat ze in godsnaam had gedaan. Maar bij een nieuwe ontmoeting bleek hoe verliefd ze waren.

De waarschuwingen van moeder Bep Brood waren niet onbegrijpelijk. Haar zoon was de schrik van veel Nederlandse moeders en vaders. Een extra mooi gegeven voor schrijver Rutger Vahl. Hij geeft toe: "Het is een fantastisch verhaal. Maar in het begin was mijn contact met Xandra stroef. Het was even wennen."

"Ik sprak ook met mensen uit Hermans omgeving. Mooie anekdotes, maar ook minder leuke dingen. Xandra wilde er geen grote lofzang van maken. Hij was wel een icoon van de tweede helft van de twintigste eeuw. Hij had meerdere gezichten. Hij dikte zijn imago extra aan in de media en op televisie."

Zo heb ik Brood zelf ook beleefd in verschillende ontmoetingen, voor de krant en voor de radio: dierlijk, dwars, toegankelijk, geestig. In 1999 interviewde ik hem voor een serie Tourfans in Radio Tour de France. Het was niet vreemd dat hij doping omschreef als 'highly interesting'.

Door het succes van de talloze optredens en de vele schilderijen konden Herman en Xandra leven in aangename welvaart. Ze kregen Lola, later kwamen Brenda en Holly. Ondertussen bleef het Nederlandse popidool een gulzige vreemdganger.

Volgens schrijver Vahl versterkte de dope zijn egoïsme. Xandra kon de aanhoudende vernederingen niet meer aan. Ze verloor het gevoel van samen onoverwinnelijk zijn. Toen ze Herman andermaal ontdekte met een paar jonge meiden greep ze naar een zoutvat op frietkot-niveau en smeet die naar zijn hoofd.

Xandra: "Toen had ik iets van: zo ben ik niet, zo agressief ben ik niet. Nu gaat het te ver. We moesten uit elkaar gaan wonen, een eigen leven leiden."

Maar had ze het eigenlijk al niet heel lang volgehouden? "Dat vraag ik mezelf ook af. Van een andere man had ik het absoluut niet geaccepteerd. Maar Herman heeft op een bepaalde manier iets om zich heen dat-ie er mee wegkomt."

"Het was ook niet zo dat het relaties waren. Hij liep gewoon z’n lul achterna, plat gezegd. Daarna kwam hij thuis, Duplo spelen met de kinderen. Of hij nam ze mee naar comedyclub Toomler, dicht bij huis."

Xandra Brood was als ontwerpster gaan werken bij RTL. Ze ging relaties aan met andere mannen, maar die duurden nooit lang. Herman was de enige die steeds weer terugkwam, ook als vader. Hij bleef de liefde van haar leven, ondanks alles.

Eind twintigste eeuw begon de aftakeling. De speed werkte niet meer in de vaste mix met alcohol waarop Brood zo lang had geleefd en gewerkt. Hij bleef drinken, veranderde in een alcoholisch wrak, kreeg last van incontinentie. Xandra moest hem luiers omdoen.

Op 11 juli 2001 reed Xandra met Brenda en Holly naar het circus. Lola bleef thuis. Bij het passeren van het Hilton Hotel zagen ze dat er een crisishelikopter was geland.

"Kijk mam, er is iets gebeurd!", riep Holly. Xandra Brood wilde er niet voor stoppen. "Ik had haast, zou sowieso niet zijn gaan kijken. Het was net gebeurd. Ik ben er gewoon langs gereden."

Kasplantje

Herman was die morgen van huis gegaan zonder iets te zeggen. "Dat was wel raar", zegt Xandra, bijna vijftien jaar later, met het besef: "Hij had het natuurlijk al helemaal bedacht." Toch had ze niet verwacht dat hij er zo uit zou stappen.

"Ik had eerder gedacht dat hij een hersenbloeding zou krijgen. Dat zou helemaal triest zijn geweest. Ik denk dat hij daar al rekening mee gehouden heeft. Dat hij als een kasplantje had moeten eindigen, verzorgd moest worden. Dat zou in en in triest zijn geweest."