Komt er eindelijk duidelijkheid over de Teevendeal?

Politiek Den Haag kijkt gespannen uit naar vanmiddag. Vanaf 14.30 uur presenteert de commissie-Oosting haar onderzoeksrapport over de Teevendeal en de bonnetjesaffaire, die minister Opstelten en staatssecretaris Teeven in maart de kop kostten. Het belooft een hard rapport te worden. Hoe zat het ook alweer?

Wat is de Teevendeal en wat is de bonnetjesaffaire?

Politicus Fred Teeven was in een vorig leven officier van justitie. In het jaar 2000 sloot hij een deal met drugscrimineel Cees H. Deze betaalde de staat 750.000 gulden boete, en in ruil daarvoor werd een hoog bedrag op een Luxemburgse rekening gestort.

Het was lang onduidelijk welk bedrag er aan Cees H. is overgemaakt. Minister Opstelten had het aanvankelijk over 1,25 miljoen gulden. Maar de advocaten van H. zeiden dat het om zo'n 5 miljoen gulden ging.

De minister hield lang vol dat er geen afschrift of bonnetje meer was van de bedragen die de staat aan H. overmaakte. Maar er bleek wel degelijk schriftelijk bewijs te bestaan. Op 4 maart van dit jaar toonde het tv-programma Nieuwsuur een document waaruit blijkt dat het om 4,7 miljoen gulden gaat.

Wat gebeurde er toen in politiek Den Haag?

Het ministerie van Veiligheid en Justitie zei eerst dat de bewering in Nieuwsuur dat minister Opstelten de Kamer verkeerd had geïnformeerd, niet klopte. Ambtenaren van het OM en op het ministerie zouden geen kennis hebben gehad van het bedrag dat aan Cees H. was overgemaakt.

Een paar dagen later dook alsnog 'het bonnetje' op. Een ingehuurde computerdeskundige vond het in een oud computersysteem. Minister Opstelten besloot op te stappen en staatssecretaris Teeven ging met hem mee. Hij zei vlak voor zijn vertrek nog dat er met de deal met Cees H. op zich niets mis was.

Dat zei premier Rutte ook in het debat dat op het vertrek van de twee bewindsmannen volgde. Hij zei dat Teeven wat hem betreft niet had hoeven opstappen. Hij zegde op verzoek van een ruime meerderheid in de Tweede Kamer toe dat er een onafhankelijke commissie zou komen, die onderzoek moest doen naar de hele kwestie.

Wat heeft de commissie-Oosting onderzocht?

De onderzoekscommissie is in april ingesteld en staat onder leiding van oud-ombudsman Marten Oosting, die eerder het onderzoek naar de vuurwerkramp leidde. Er is gekeken naar allerlei aspecten van de Teeven-deal: de juridische houdbaarheid, de bedragen die ermee gemoeid waren en de geheimhouding.

Verder is onderzocht of de Tweede Kamer juist is geïnformeerd. Hoe kon het dat het zo lang duurde voor het exacte bedrag boven tafel kwam? Waarom informeerde Teeven minister Opstelten niet tot in detail over de deal die hij destijds had gesloten? Is de Belastingdienst al dan niet buiten de deal gehouden? En hoe komt het dat een tv-programma eerder het bonnetje boven tafel kreeg dan het ministerie van Veiligheid en Justitie?

De commissie had ruime bevoegdheden. Medewerkers van het ministerie van Veiligheid en Justitie, het Openbaar Ministerie en het ministerie van Financiën waren verplicht om alle medewerking te verlenen. De commissie kon ook de recherche inschakelen.
​

Welke namen vallen mogelijk ook?

Behalve over Teeven en Opstelten zal het rapport vooral ook gaan over de ambtenaren van hun ministerie. Waarom informeerden zij hun minister niet goed? Niet lang na de twee bewindslieden vertrok ook de hoogste ambtenaar, Pieter Cloo. Hij zei dat hij de opvolgers in het kabinet de ruimte wilde bieden voor een nieuwe start.

Cloo was als hoogste ambtenaar nauw betrokken bij de discussie over het bankafschrift en hij was op de dag dat Opstelten en Teeven aftraden ook bij het overleg tussen de twee bewindslieden en de toenmalige VVD-Kamerleden Van der Steur en Dijkhoff. Die twee werden de opvolgers bij Veiligheid en Justitie.

Een andere naam die mogelijk zal vallen, is die van VVD-Eerste Kamerlid Ben Swagerman. Hij was als plaatsvervangend hoofdofficier van justitie nauw betrokken bij de deal die officier van justitie Teeven in 2000 met Cees H. sloot. Zijn handtekening staat daar ook onder.

Swagerman gaf in maart een interview aan de NRC. Dat verscheen op de dag dat het ministerie van V&J bekend maakte dat het bonnetje toch was gevonden. Hij zei daarin dat Kamerleden die kritiek uitten op Opstelten zich schuldig maakten aan schaamteloze politieke spelletjes.

De presentatie van het rapport wordt rechtstreeks uitgezonden op NPO1, NPO Radio 1 en via onze site nos.nl