Denen in verwarring over referendum Europees justitiebeleid

In Denemarken wordt vandaag een referendum gehouden over deelname aan het gemeenschappelijk Europese justitiebeleid. Het land wil graag met andere EU-landen samenwerken om internationale criminaliteit aan te pakken, maar veel Denen vrezen dat een nauwere samenwerking ook betekent dat er meer vluchtelingen moeten worden opgenomen. En dat zien veel Denen niet zitten.

Denemarken heeft binnen de Europese Unie een uitzonderingspositie en werkt niet op alle terreinen samen met andere EU-landen. Zo doet het land niet mee met de euro en doet het tot dusverre ook niet mee aan het gezamenlijke justitiebeleid. Maar tegelijkertijd maakt het in de strijd tegen grensoverschrijdende misdaad wel graag gebruik van de database van Europol, het samenwerkingsverband van de politie van de EU-landen.

Vanaf volgend jaar verandert de opzet van Europol en komt deze direct onder het gezag van EU-ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken. Omdat Denemarken niet meedoet aan het justitiebeleid, dreigt het land daardoor buiten de boot te vallen. Afgelopen zomer, toen werd besloten het referendum te houden, adviseerden de meeste politieke partijen dan ook om voor deelname aan het gezamenlijke beleid te stemmen.

In de tussentijd is er natuurlijk veel veranderd: er is een enorme vluchtelingenstroom op gang gekomen vanuit het Midden-Oosten. Formeel gaat het referendum niet over asielbeleid, maar veel Denen vinden dat dit in de plannen voor het referendum niet duidelijk genoeg staat omschreven.

"Veel Denen vinden dit een verwarrend referendum", zegt correspondent Rolien Créton in het NOS Radio 1 Journaal. "De meeste Denen willen blijven meedoen met de strijd tegen bijvoorbeeld vrouwenhandel en terrorisme, maar daar eindigt het enthousiasme en begint de onzekerheid. Komen er dan ook meer vluchtelingen? Niemand weet het en die onzekerheid geeft de tegenstanders van de samenwerking een voordeel."

Afwachten

Onder de tegenstanders is onder meer de Deense Volkspartij, die in grootte de tweede partij is en de regeringspartij van premier Rasmussen gedoogsteun geeft. "Zij maken gebruik van de onduidelijkheid in deze campagne", zegt Claes de Vreese, hoogleraar Politieke Communicatie aan de Universiteit van Amsterdam. "Formeel wordt er gestemd over een correctie op het Verdrag van Maastricht uit 1992, waarbij Denemarken een uitzonderingspositie verkreeg in de Europese samenwerking. Maar dat is erg juridisch en voor veel mensen erg ingewikkeld."

Ongeacht de uitslag van het referendum is het volgens De Vreese onduidelijk hoe het verdergaat met de samenwerking tussen Denemarken en de andere EU-landen. "Als de Denen kiezen voor deelname aan het gemeenschappelijke justitiebeleid, dan is het afwachten hoe andere landen reageren. Willen zij wel samenwerken met een land dat nog steeds niet op alle gebieden meedoet?"

Maar ook bij een nee is het niet duidelijk wat er precies gaat gebeuren. "De huidige afspraken tussen Denemarken en de EU blijven dan van kracht, maar de EU-landen gaan dan wel bekijken of ze bereid zijn om in de toekomst nog nieuwe uitzonderingen te blijven maken voor Denemarken."