Couppoging Soldaat van Oranje 'zeer plausibel'
Het hoeft helemaal geen verrassing te zijn dat de 'Soldaat van Oranje', Erik Hazelhoff Roelfzema, in 1947 hielp bij de voorbereiding van een couppoging. Historicus Cees Fasseur noemt de conclusies van Sytze van der Zee in zijn boek Harer Majesteits loyaalste onderdaan "zeer plausibel" en een mooie aanvulling op de geschiedenis.
Van der Zee kreeg een brief in handen van een vertrouweling van koningin Wilhelmina, François van 't Sant. Die schrijft dat hij door Hazelhoff Roelfzema en oud-premier Gerbrandy was benaderd om de koningin om steun te vragen bij hun plannen het kabinet-Beel af te zetten.
“Van Hazelhoff Roelfzema was bekend dat hij een zeer rechts gedachtegoed aanhing. Het is zeer plausibel dat hij aan een staatsgreep heeft meegewerkt", concludeert Fasseur.
Concreter
Fasseur schreef eerder biografieën over Wilhelmina en oorlogspremier Gerbrandy. Het was bekend dat de politicus na de oorlog tot twee keer toe plannen maakte voor een staatsgreep, in 1947 en 1948. "Vage plannen", concludeerde historicus Loe de Jong toen het in de jaren 70 bekend werd.
Van der Zee voegt daar nu een derde, veel concretere, poging aan toe, gepland voor donderdag 24 april 1947. Volgens hem werd het complot enkele dagen voor de geplande datum afgeblazen omdat de autoriteiten er lucht van hadden gekregen.
Moordplannen
Dat de moord op PvdA-leider Vorrink het startsein zou moeten betekenen voor de machtsgreep, acht Fasseur nog niet bewezen. Het bewijs dat Van der Zee aanhaalt komt uit een rapport van de inlichtingendienst van de Amsterdamse politie. Direct bewijs ontbreekt dus.
Volgens Van der Zee ontkwam Vorrink aan zijn moordenaars doordat hij toevallig niet thuis was. Toen de twee weer naar Gerbrandy gingen om nieuwe instructies te krijgen, kregen ze te horen dat het spel uit was.
Als de plannen voor de moord op Vorrink echt bewezen kunnen worden, zou dat zeker nieuws zijn.
"De bewijzen voor die aanslag vind ik niet overtuigend. Het zijn eerder geruchten. En het rapport waar de plannen voor die aanslag op Vorrink uit zouden blijken, is niet in het boek afgedrukt en dat is spijtig."
Toch noemt Fasseur de onthulling brisant: het zou betekenen dat een eminent politicus vergevorderde plannen had een collega te liquideren. "Als de plannen voor de moord op Vorrink echt bewezen kunnen worden, zou dat zeker nieuws zijn.”
