'Film over Lance Armstrong is confronterend'

• Jeroen Wielaert

  Verslaggever

Het was heel lang een fantastisch verhaal: de successtory van een stoere Texaan die kanker overwon en daarna zeven keer de Tour de France won. Het bleek een dekmantel voor een dopingssysteem met Lance Armstrong aan kop. In de film The Program, die donderdag in Nederland in première gaat, wordt het complete verhaal uit de doeken gedaan.

In The Program wordt de rol van Armstrong gespeeld door Ben Foster. "De film doet geen recht aan de echte Armstrong", zegt Danny Nelissen die in 1993 professioneel wielrenner was bij de Nederlandse wielerploeg TVM. "Maar misschien gaat er wel iets afschrikwekkends vanuit."

Entree

De film begint met het profdebuut van Armstrong, in de vroege jaren 90. Een groep journalisten bespreekt de opmerkelijke Amerikaanse nieuwkomer. Een van hen is David Walsh van The Sunday Times, gespeeld door Chris O'Dowd. "Hij heeft sterke benen", zegt Walsh. "Hij is goed voor een dag, maar niet voor drie weken in de Tour.”

Er volgen beelden van de start van een voorjaarskoers, met de truien van toen: TVM, Once, US Postal. Johan Bruyneel (Dennis Ménochet), dan nog renner, monstert de jonge Texaan en zegt: "Jij bent Lance hè? Je hebt veel gewonnen in Amerika. Hier ga je niet winnen."

Nelissen herinnert zich Armstrongs entree nog goed. "Het beeld uit de film klopt wel. Lance was een atleet. Hij had als triatleet veel moeten zwemmen. Hij was aardig gespierd voor een wielrenner. Toen hij in 1993 wereldkampioen werd, kon je wel zien dat hij een goeie tijdrit had en een renner voor een dag was."

De film laat zien hoe Armstrong in zijn regenboogtrui moet lossen op de kasseien van Parijs-Roubaix. Om op het niveau van de concurrentie te komen zoekt hij de expertise van een dubieuze Italiaanse sportarts. In een interview over het pepmiddel epo zegt Ferrari: "Het middel is niet gevaarlijk. Misbruik is gevaarlijk!"

Het brengt Nelissen terug naar benarde dagen. "Dat is wel confronterend", zegt hij. Hij en zijn Nederlandse collega’s waren aanvankelijk benauwd voor het gebruik van epo, omdat er gezondheidsrisico’s aan kleefden.

Ze gingen toch om, weet Nelissen nog: "Het was op een gegeven moment zo'n oneerlijke sport. Als je niet meedeed met het gebruik, moest je stoppen. Dat deed natuurlijk niemand, dus iedereen ging meedoen. Dat was echt niet Lance alleen; het was het hele peloton."

"In Nederland hebben ze het nog heel lang kunnen tegenhouden. In mijn geval tot 1996, bij Rabobank. Toen gingen we meedoen. Je zag dat er weer prestaties kwamen en dat de mensen ook weer voor ons gingen juichen."

"Kijk, in de tijd dat we eerlijk waren, werden we afgemaakt door de pers en door oud-wielrenners die ploegleider waren. We waren de patatgeneratie. Toen we iets deden wat fout was, waren we helden. Toen later bleek dat dat niet echt was, waren we weer patatgeneratie. Je kunt in zo'n situatie nooit winnen."

Kanker

Bij Armstrong wordt in 1996 kanker vastgesteld. Een nieuw, heftig moment in The Program. Na de operaties kan hij in het ziekenhuis nauwelijks lopen. Als hij in Austin weer probeert een heuvel op te fietsen wordt hij gepasseerd door een vrouw en valt om, de berm in. Daarom is het wonderbaarlijk te zien hoe sterk hij terugkeert in de Tour de France.

Het was in 1999, een jaar na de Tour Dopage, dat Armstrong zijn rentree maakte. Het publiek wilde maar al te graag juichen om het mirakel van de voormalige kankerpatiënt die de Tour wint. Journalist David Walsh kreeg argwaan, vooral bij het zien van een sterke klimactie van Armstrong in de Alpen.

Met zijn Britse collega-journalisten aan tafel valt hij woedend uit: "Hier heerst de omerta, de zwijgplicht. Niemand wil het feest ruïneren. Laat de sponsors maar binnenrollen, de media hun leugens vertellen. Het publiek kan naar de hel lopen. En als de winnaars allemaal bedriegers zijn: fuck it!"

Onderzoek

Het is het begin van een lang onderzoek. De vrouwen Betsy Andreu (echtgenote van Armstrongs voormalige teamgenoot Franky) en Emma O’Reilly (oud-verzorgster) fungeren als klokkenluiders voor Walsh en zijn toenmalige compagnon Pierre Ballester van L’Équipe.

De dames kwamen voor in het eerste boek van de twee journalisten, LA Confidential. Ze worden realistisch verbeeld in The Program, door Elaine Cassidy en Laura Donnelly. Ballester ontbreekt in de film. Het script is vooral gebaseerd op het latere boek van Walsh: Seven Deadly Sins.

Acteur Ben Foster komt knap dichtbij Armstrong in woedende tirades tegen ‘trol’ Walsh en de ‘alcoholische hoer' Emma. Voor Nelissen zijn de passages met oud-ploeggenoot Floyd Landis (Jesse Plemons) doorslaggevend voor de ontmaskering van Armstrong. Hij zegt: "Je ziet de totale zelfoverschatting van Lance en de bullebak die hij kon zijn. Het is duidelijk dat hij een vriend laat vallen."

"Landis heeft vanuit religieus en moralistisch oogpunt geprobeerd alle leugens goed te praten.", zegt Nelissen. "Dat is niet gelukt. Dan keert die religieuze kant zich tegen hem. Die man is cruciaal geweest. Walsh kan nog zo veel boeken schrijven. Pas als er een renner opstaat, komt die put omhoog, stinkt het, doet het pijn en ontmasker je Armstrong."

Regisseur Stephen Frears heeft van The Program een harde film over een onvermijdelijke ontmaskering gemaakt. Het is geen rehabilitatie voor Armstrong. Hij blijft een man met een doorgeprikt droomverhaal.