Schaatswereld neemt startprocedure onder de loep

Ready... Pang! Al decennia lang zijn het de vertrouwde geluiden voor de start van een schaatswedstrijd. Als de scheidsrechter en het startpistool hun werk hebben gedaan, schieten de schaatsers weg. Maar die procedure zou in de toekomst wel eens kunnen verdwijnen.

Percentages

Als het aan oud-schaatser Beorn Nijenhuis ligt, komt er namelijk een digitaal startsysteem. Hij heeft de huidige startprocedure onderzocht en komt tot een opmerkelijke conclusie: het is niet eerlijk. "Hoe langzamer de starter, hoe langzamer de eindtijd van de schaatser", vertelt hij in de Volkskrant.

Het draait allemaal om de tijd die er zit tussen het commando 'ready' en het startschot. Die varieert grofweg tussen de 3,5 en 5 seconden. Hoe langer een schaatser moet wachten, hoe trager hij reageert. Dat blijkt ook uit eerder onderzoek. Volgens Nijenhuis kan het bij mannen 5 procent schelen en bij vrouwen zelfs 27 procent.

'Het blijft mensenwerk'

En dus zou er een geautomatiseerde start moeten komen. "Als dat leidt tot een eerlijkere wedstrijd, is het zeker het proberen waard", zegt internationaal scheidsrechter Jan Zwier. Hij heeft met veel interesse kennisgenomen van het onderzoek van Nijenhuis.

"Het is en blijft mensenwerk en dan krijg je marges", erkent Zwier. "Ik heb ook te maken met adrenaline, naarmate de spanning in een wedstrijd toeneemt. Ik betrap mezelf er wel eens op dat ik dan sneller schiet."

Onderzoek roept vragen op

Schaatstrainer Jac Orie staat er om bekend dat hij het schaatsen wetenschappelijk benadert. Ook zijn interesse is gewekt door het onderzoek. Maar hij plaatst ook direct kanttekeningen. "Lang stilstaan bij de start heeft nadelige gevolgen, dat weet iedere schaatser. Maar de marges die genoemd worden zijn wel heel erg groot."

Het roept vragen op bij Orie, ook omdat alleen de olympische 500 meter van 2010 in Vancouver is gebruikt voor het onderzoek.

"Hoe is het onderzoek precies uitgevoerd? Hebben ze de tijden van alle schaatsers vergeleken of alleen van de top-5? Ik zou graag zien dat zo'n onderzoek bij tien verschillende wedstrijden gedaan wordt. En dan de top-10 met elkaar vergelijken."

"Als inderdaad blijkt dat je op de start kunt verliezen, is een computerstart wellicht een oplossing", gaat Orie verder. "Het is hele interessante materie. Want als het waar is, kun je bepaalde scheidsrechters voor bepaalde wedstrijden vragen. Wil je een wereldrecord? Dan is die scheids de beste keus. Ik noem maar wat."

Wennemars geen voorstander

NOS-analist Erben Wennemars heeft dubbele gevoelens bij het verhaal. "Een digitale start zou het misschien wel eerlijker maken. Maar ik ben er geen voorstander van. Het startschot is de laatste menselijke ingreep in de sport. Het bespelen van de tegenstander en anticiperen op het startschot hoort ook bij de charme van het schaatsen."

Bovendien is er volgens Wennemars sprake van een nihil verschil. "Dit onderzoek is geen wereldschokkende revolutie. Andere elementen spelen een veel grotere rol bij het schaatsen. Kun je bij een kruising achter iemand aan duiken? Start je in het begin of aan het eind van een rit en hoe is de ijsconditie op die momenten? Dat scheelt veel meer dan alleen de start."