Oranje en het EK 2016: kroniek van een aangekondigde uitschakeling

"De historie leert ons dat wij meestal van deze tegenstanders winnen", zei toenmalig bondscoach Louis van Gaal in februari 2014 na de loting voor de EK-kwalificatie. "En omdat in de nieuwe opzet zowel de groepswinnaar als de runner-up zich plaatst, moet Oranje zich rechtstreeks kunnen plaatsen."

Het leek allemaal zo eenvoudig. Liefst 24 landen op het EK en een relatief makkelijke loting. En op dat moment moest de imposante zegetocht van Oranje op het WK in Brazilië nog komen. Er werd nog net geen rondvaart door de Amsterdamse grachten georganiseerd voor de nummer drie van de wereld. Maar Oranje was hot, in Nederland en ver daarbuiten. Volgende station: het EK in Frankrijk.

Maar het liep dus anders. Van Gaal vertrok en Guus Hiddink nam het roer over. Na het nodige rumoer, want velen zagen meer heil in de jongere en ogenschijnlijk enthousiastere Ronald Koeman. Hiddink stapte af van Van Gaals succesvolle, maar omstreden 5-3-2-tactiek. Oranje zou weer fris en fruitig volgens het 4-3-3-principe gaan aanvallen.

Tsjechische zeperd

Maar zijn start was miserabel: na een met 2-0 verloren oefeninterland in Italië leverde ook de eerste EK-kwalificatiewedstrijd tegen Tsjechië een zeperd op.

Oranje begon ineens toch weer in een 5-3-2-formatie en kwam 1-0 achter, waarna Hiddink weer overschakelde op 4-3-3. Ook na de gelijkmaker ploeterde Nederland voort en zag het Daryl Janmaat in blessuretijd pijnlijk blunderen, waardoor Vaclav Pilar de Tsjechen de zege bezorgde. “Des duivels”, was de bondscoach na afloop.

Een maand later pakte Nederland dan toch zijn eerste drie punten in de kwalificatiereeks. Zonder Dirk Kuijt, die in de tussentijd had besloten zich niet meer voor Oranje beschikbaar te stellen.

Het spel liet nog wel te wensen over, maar in Amsterdam werd Kazachstan met 3-1 aan de kant gezet. “We kunnen tevreden zijn. Bij vlagen hebben we goed gespeeld”, oordeelde Hiddink na afloop.

Drie dagen later volgde de uitwedstrijd in IJsland. Een nieuwe ontnuchterende kater volgde: Oranje ging met 2-0 ten onder. Twijfel maakte zich meester van de Oranje-fans: het zal toch niet echt misgaan?

Na een nieuwe nederlaag in een oefeninterland met Mexico (2-3) volgde op 16 november de thuiswedstrijd tegen Letland. Hiddink had zijn lot aan het duel verbonden: bij een nederlaag zou hij opstappen.

Het werd de beste wedstrijd van het Nederlands elftal sinds het WK 2014, hoewel daar niet veel voor nodig was. Mede dankzij een excellerende Arjen Robben werd Letland met 6-0 van het veld geblazen.

Met enig optimisme ging Oranje het nieuwe jaar in. Maar de vreugde was van korte duur. De vijfde groepsdwedstrijd, thuis tegen Turkije, leverde niet meer op dan een 1-1 gelijkspel. En vraag niet hoe: pas in de 92ste minuut knikte Huntelaar de gelijkmaker binnen.

Terwijl de supporters steeds chagrijniger werden en Hiddink steeds vager over zijn toekomst, boekte Nederland drie dagen later een enigszins verrassende 2-0 overwinning in een oefeninterland tegen Spanje. Maar voor zover iemand daar hoop uit putte, werd die begin juni weer tenietgedaan toen Oranje een even pijnlijke als bizarre oefenwedstrijd tegen de VS met 3-4 verloor.

De EK-kwalificatiewedstrijd bij Letland werd dan wel weer gewonnen: 2-0. Het zou de laatste wedstrijd met Hiddink als bondscoach worden. Twee weken later stapte hij op om plaats te maken voor Danny Blind.

In de sombere septembermaand van 2015 zat Blind voor het eerst op de bank. Het werd bepaald geen feest. De thuiswedstrijd tegen IJsland leverde, na opnieuw een vroege rode kaart van Bruno Martins Indi, een desastreuze 0-1 nederlaag op.

Een rampzalig debuut, maar Nederland had plaatsing voor het EK in ieder geval nog in eigen hand. Aan die zekerheid kwam drie dagen later ook nog eens een einde.

In de zoveelste cruciale do-or-die-wedstrijd van het jaar kreeg Oranje een pak op de broek in Turkije: 3-0. Het doemscenario was nu echt een feit.

Maar er was nog een strohalm. Bij winst op Kazachstan en verlies van Turkije tegen Tsjechië zou Nederland nog gebruik kunnen maken van een ontsnappingsclausule. Zelf won Oranje, eindelijk weer eens, met vier debutanten met 2-1 in Astana.

De Turken werkten echter niet mee: Tsjechië werd met 2-0 verslagen.

En toen was er nog één klein kansje. Nederland moest thuis Tsjechië verslaan en was afhankelijk van IJsland dat in Turkije moest winnen. Maar Nederland verloor op dramatische wijze met 3-2 van tien Tsjechen. Dat IJsland ook nog eens van Turkije verloor, deed er niet meer toe.

Het is voorbij. Voor het eerst sinds 1984 ontbreekt Oranje op het EK.