'Overheid moet verhalen deserteurs gebruiken tegen IS'

"De verhalen van gedesillusioneerde IS-deserteurs zijn een belangrijk signaal richting radicaliserende burgers", zegt Liesbeth van der Heide van het Centrum voor Terrorisme en Terrorismebestrijding. Volgens haar moet de Nederlandse overheid die verhalen inzetten in de strijd tegen terreur.

Gisteren bracht een Britse denktank tegen radicalisering een rapport uit met de verklaringen van 58 IS-deserteurs, die via sociale media hebben verteld waarom ze de terreurgroep hebben verlaten. Het onderzoek is erg belangrijk, zegt Van der Heide. "Er zijn nog steeds mensen die worden aangetrokken door het verhaal van IS, zoals de twee Arnhemmers die onlangs zijn afgereisd. Dit is een belangrijk tegengeluid."

Volgens Van der Heide heeft de soennitische terreurgroep een sterke propaganda-strategie. "Ze stralen uit dat ze samen vechten tegen Assad en tegen andere moslims. Uit de verhalen in het rapport blijkt dat dat niet het geval is."

Overheid

De overheid moet de verhalen van gedesillusioneerde terugkeerders onderdeel maken van het ontmoedigingsbeleid, zegt Van der Heide. "Er wordt al langer gezocht naar iets om tegenover het verhaal van IS te zetten. Maar veel radicaliserende burgers luisteren niet naar de overheid. Het is dus belangrijk dat mensen die daar zijn geweest hun zegje doen."

Dat is lastig, zegt Van der Heide. "IS-deserteurs zijn over het algemeen geen lieverdjes. Zij zouden bij terugkomst eigenlijk meteen vervolgd moeten worden voor wat ze in het kalifaat hebben gedaan. Maar tegelijkertijd weerhoudt dat veel terugkeerders ervan om hun verhaal te doen."

Volgens haar ligt er een uitdaging voor het Openbaar Ministerie en de overheid. "Zij moeten kijken of ze toch nog iets met de verhalen kunnen doen. Ook moet duidelijk worden wat de strafrechtelijke gevolgen zijn voor IS-deserteurs."

Dunne motivatie

Van der Heide denkt dat het grootste deel van de groep teleurgestelde terugkeerders bestaat uit mensen die zich bij IS aansluiten voor het avontuur. "Dat zijn met name jongeren die zich vanuit een videospelletje naar het oorlogsspel in Syrië en Irak verplaatsen. Zij raken vaak gedesillusioneerd."

Zij zegt dat juist deze groep moet worden ontmoedigd. "Bij deze radicaliserende burgers is de motivatie vaak erg dun. "Als potentiële strijders de verhalen van teleurgestelde terugkeerders horen, dan gaan ze misschien niet meer."