Arme gemeenten vangen meer asielzoekers op dan rijke

• Ben Meindertsma

  Redacteur

Gemeenten met inwoners met een laag inkomen vingen de afgelopen tien jaar meer dan drie keer zo veel mensen op als gemeenten met rijke inwoners, blijkt uit onderzoek van de NOS.

In Nederland waren er jaarlijks gemiddeld 25.283 bedden beschikbaar voor asielzoekers in opvanglocaties. De honderd armste gemeenten in Nederland namen bijna de helft voor hun rekening. De honderd rijkste gemeenten hadden gezamenlijk plaats voor slechts 3354 asielzoekers.

Gemeenten als Pekela, Stadskanaal, Vlagtwedde, Het Bildt en Dongeradeel behoren tot de tien armste gemeenten van Nederland. Het gemiddeld besteedbaar inkomen per inwoner is lager dan 18.000 euro per jaar. Samen boden deze gemeenten jaarlijks plek aan bijna vierduizend asielzoekers, meer dan de honderd rijkste gemeenten samen.

Lege gebouwen

Het COA, dat verantwoordelijk is voor het selecteren van geschikte locaties, heeft geen verklaring voor het feit dat arme gemeenten meer mensen opvangen. Er wordt vooral gekeken naar gemeenten waar grote gebouwen leegstaan en waar de politiek bereid is een grote groep op te vangen. Vooral in Noord-Nederland staan kazernes, verzorgingstehuizen, gevangenissen en vakantieparken leeg, aldus het COA.

Banen

Een mogelijke verklaring voor het grote verschil is het economisch voordeel dat gemeenten hebben bij de komst van een asielzoekerscentrum. Het aanmeldcentrum in Ter Apel zorgt bijvoorbeeld voor honderden banen in de gemeente Vlagtwedde en omgeving. De nieuw te bouwen opvanglocatie, ter waarde van 75 miljoen, wordt gebouwd door lokale onderaannemers.

De meeste arme gemeenten die de NOS sprak zeggen asielzoekers niet op te vangen voor het geld. De gemeente Het Bildt in Noordwest-Friesland, een van de armste gemeenten van Nederland, vangt al jarenlang honderden asielzoekers op. "Het levert werkgelegenheid op. En iets meer geld uit het landelijke gemeentefonds. Maar veel belangrijker is het grote draagvlak onder de inwoners van Het Bildt”, aldus wethouder Boukje Tol.

Ook in Emmen, Den Helder en Venlo speelt volgens de verantwoordelijke wethouders geld nauwelijks een rol.

Rijke gemeenten

De rijkere gemeenten Heemstede, Bloemendaal en Blaricum zeggen dat er geen sprake is van onwil. Ze zeggen nog nooit gevraagd te zijn door het COA, maar daar best over na te willen denken.

"Wij hebben hier helemaal niets leegstaan. Ik zou niet weten waar het asielzoekerscentrum zou moeten komen", aldus een woordvoerder van de kleine Gelderse gemeente Rozendaal, een van de rijkste en dunbevolktste gemeenten van Nederland.

Eerlijke spreiding

PvdA-Kamerlid Attje Kuiken vindt dat het COA en gemeenten een verantwoordelijkheid hebben om asielzoekers zo veel mogelijk te spreiden over Nederland: "De opvang van asielzoekers moet iets van heel Nederland zijn, niet alleen van arme gemeenten buiten de Randstad."

Tegelijkertijd zegt ze begrip te hebben voor het feit dat de ruimte die gemeenten hebben en economische voordelen voor gemeenten meewegen in de keuze van een locatie.