Longkankermedicijn niet voor elke patiënt beschikbaar
Voor een grote groep uitbehandelde patiënten met uitgezaaide longkanker, is een nieuw veelbelovend middel beschikbaar. Voor één op de vijf patiënten die ervoor in aanmerking komen, geeft het middel mogelijk enkele jaren extra overleving. Maar veel van die patiënten krijgen het medicijn niet.
Van de twaalf ziekenhuizen die zijn aangewezen om het middel toe te dienen, doen zes dat. Binnenkort komen daar twee ziekenhuizen bij. De andere geven het middel niet, uit geldgebrek en vanwege logistieke problemen.
Het gaat om nivolumab, een vorm van immuuntherapie. Dat geeft een krachtige stimulans aan het immuunsysteem om kankercellen aan te vallen. Het medicijn kost 50.000 tot 60.000 euro per jaar per patiënt.
Hogere dosering
Er zijn jaarlijks 3000 tot 4000 patiënten die voor het middel in aanmerking komen. Het gaat om patiënten met zogenoemde niet-kleincellige longkanker.
De studies die tot nu toe gedaan zijn geven veelbelovende resultaten. De belangrijkste studie, die gefinancierd werd door de industrie, laat een gemiddelde overleving zien van bijna tien maanden. Maar ruim 40 procent van de patiënten overleeft meer dan een jaar extra, ruim een kwart meer dan twee jaar en één op de vijf patiënten meer dan drie jaar. Bij een klein aantal patiënten die een hogere dosering kregen waren die cijfers nog gunstiger.
Wachtkamer
Het middel is vanwege de hoge kosten nog niet opgenomen in de basisverzekering. Minister Schippers van Volksgezondheid heeft het als het ware in de wachtkamer gezet. Ze wil onderhandelen met de industrie om de prijs omlaag te krijgen.
Tegelijk is een tijdelijke regeling getroffen om ervoor te zorgen dat het middel tijdens de onderhandelingen wel beschikbaar is. Uitbehandelde longkankerpatiënten hebben geen tijd om maanden te wachten op de uitkomst van de gesprekken. De fabrikant stelt het middel voorlopig op eigen kosten beschikbaar.
Toezeggingen
In een brief aan de Kamer heeft Schippers begin juli toegezegd dat zorgverzekeraars hun zorgplicht onderschrijven en dat ze er voor zorgen dat er geen patiënten om budgettaire redenen de toegang tot dure geneesmiddelen wordt ontzegd.
Maar op dit moment gebeurt dat dus wel. Een deel van de ziekenhuizen die zijn aangewezen om het middel te verstrekken doet dat niet. De ziekenhuizen die wel nivolumab voorschrijven, doen dat alleen aan hun eigen patiënten in de regio waarvoor zij verantwoordelijk zijn.
Behandelkosten
Een woordvoerder van het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis (AVL) in Amsterdam zegt dat de centra die nivolumab nu nog niet geven het graag willen aanbieden, maar dit nog niet doen in verband met de onduidelijkheid over de vergoeding.
Het gaat dan om bijkomende kosten voor bijvoorbeeld onderzoek, het infuus, opnamekosten en de behandeling van bijwerkingen en complicaties. "Die kunnen oplopen tot 10.000 euro per patiënt per jaar", zegt de AVL-woordvoerder.
Opmerkelijk is dat het Erasmus MC in Rotterdam zegt de kosten wel vergoed te krijgen. Andere ziekenhuizen noemen hogere bedragen voor de bijkomende kosten.
Capaciteit
"Wij kunnen per week logistiek niet meer dan vijf of zes van deze patiënten aan", zegt de woordvoerder van het AVL. "Dat is 250 tot 300 patiënten per jaar. Als alle centra dat doen, dan kan iedereen behandeld worden."
Nivolumab wordt eens per maand per infuus toegediend. Het is niet te voorspellen welke patiënten het meeste baat hebben bij het middel.
Het AVL krijgt al telefoontjes van patiënten die smeken of zij in Amsterdam behandeld kunnen worden, omdat ze in hun eigen ziekenhuis geen nivolumab krijgen.
Petitie
Intussen is er ook een burgerinitiatief gestart om nivolumab meteen op te nemen in de basisverzekering. Ruim 3.600 mensen hebben een petitie daarvoor getekend.
Voor reacties: rinke.van.den.brink@nos.nl
