Lone wolf is gevaarlijker dan de Ku Klux Klan

Dylann Roof, de man die in een historische kerk in Charleston negen mensen doodschoot, is het prototype van een 'lone wolf' die wereldwijd door veiligheidsdiensten wordt gevreesd. Of het nu om racisten of jihadisten gaat: op radicale eenlingen valt nauwelijks vat te krijgen.

Roof heeft gezegd dat hij met zijn aanslag een rassenoorlog wilde ontketenen. Daardoor is de rassenhaat onder een deel van de bevolking weer flink in de aandacht gekomen.

Klu Klux Klan

Ooit werd die rassenhaat door één organisatie gesymboliseerd: de Ku Klux Klan. Decennialang was dit een machtig soms nauwelijks ondergronds netwerk van blanke racisten.

Hoewel de organisatie in naam nog steeds bestaat, gaat er nagenoeg geen dreiging meer van uit. Geschat wordt dat enkele duizenden Amerikanen lid zijn van een KKK-afdeling, maar actief zijn deze clubjes nauwelijks.

Sinds de jaren zeventig is de rol van de Ku Klux Klan in de VS overgenomen door andere bewegingen met soortgelijke racistische motieven. Een van de bekendste is Aryan Nation. Maar geen enkele organisatie heeft ooit de omvang en de status van de KKK bereikt.

'Hate groups'

De Southern Poverty Law Center houdt bij hoeveel 'hate groups' de VS telt. Dit zijn bewegingen die zich extreem tegen een bepaald ras of geloof keren. Volgens de SPLC neemt het aantal hate groups gestaag toe: van 600 in 2000 naar 930 in 2014.

Maar terwijl er dus steeds meer groepen zijn, is de omvang van die groepen alleen maar kleiner geworden. En daarmee ook hun invloed. Bovendien houden veiligheidsdiensten, vooral door de toegenomen focus op binnenlandse terreuraanslagen, de belangrijkste bewegingen en hun leden nauwlettend in de gaten.

Lone wolf

Een individu valt echter veel moeilijk op de radar te krijgen. Of dat nu gaat om een doorgedraaide scholier die zijn wapens leegschiet in zijn school of een 21-jarige die een een uur bijbelstudie volgt en vervolgens negen oudere Afro-Amerikanen doodschiet.

Zelfs als zij al eens in beeld zijn geweest bij de autoriteiten, dan geeft dat geen garanties dat drama's als in Charleston voorkomen kunnen worden. In eigen land zijn Volkert van der Graaf en Mohammed B., die beiden al eens in beeld waren om hun radicale denkbeelden, daar het levende bewijs van.

Grootste terreurgevaar

In 2009 liet het Amerikaanse ministerie van Binnenlandse Veiligheid al weten dat "extreem racistische blanke eenlingen het grootste binnenlandse terreurgevaar vormen".

Zoals terrorisme-expert Jelle van Buuren van het Centre for Terrorism & Counterterrorism eerder al tegenover de NOS verklaarde: eenlingen zijn gewoon heel moeilijk vroegtijdig op te sporen. "Het is voor een overheid onmogelijk om mensen van wie je vermoedt dat ze radicaliseren 24 uur per dag in de gaten te houden."

Dylann Roof maakte tegenover vrienden en bekenden vaak racistische grappen. Verwerpelijk, maar nauwelijks reden voor een overheid om hem in de gaten te houden. Hoe onbevredigend dat ook klinkt: zijn gruweldaad was niet te voorzien en daarom ook nauwelijks te voorkomen. En dat geldt voor vrijwel alle 'lone wolves'.