Blanke activiste: ik voelde me als kind al zwart

Rachel Dolezal, de blanke Amerikaanse die zich jarenlang als zwarte burgerrechtenactiviste voordeed, heeft voor het eerst gesproken over haar 'transracialiteit'. Op de Today Show, een praatprogramma op de Amerikaanse televisie, vertelde ze dat ze zich al vanaf haar vijfde, zesde "als zwart identificeerde". Vorige week kwamen haar ouders naar buiten met foto's van een jonge Rachel, waarop duidelijk te zien is dat ze blank was als kind.

De onthulling leidde wereldwijd tot grote consternatie. Niet in de laatste plaats bij de zwarte gemeenschap in de VS zelf. Veel zwarten betichtten Dolezal ervan dat ze 'blackface' speelde, een spel of toneelstukje waarbij blanken in de VS hun gezicht zwart verven en zwarten naspelen.

De zwarte journalist en tv-presentator Jonathan Capehart schreef in de Washington Post zelfs: "Blackface blijft uiterst racistisch, hoezeer een blank persoon ook met de zaak begaan is."

Maar Dolezal, hoogleraar Afrika Studies aan de Eastern Washington University, vindt niet dat het niet om blackface gaat, zei ze bij de Today Show. "Ik heb zelf grote problemen met het fenomeen blackface. Voor mij is dit echt, op een heel concreet niveau. Ik moest dit doen om de ervaring te hebben, niet alleen een visuele voorstelling, maar de echte ervaring."

Dolezal vertelde in het programma hoe zich als kind al zwart voelde. Dat begon al met tekenen van zelfportretten. "Ik gebruikte het bruine krijtje, in plaats van het roze. En ik maakte mijn haar zwart."

In de loop van haar leven begon ze haar uiterlijk ook zwarte kenmerken te geven, zoals kroeshaar en een donkere tint. En ze werd actief in de burgerrechtenbeweging. "Door tegenstanders werd ik als zwart aangeduid. In een ander artikel werd ik vervolgens aangeduid als trans-raciaal. In nog een artikel als bi-raciaal. Vervolgens werd ik aangeduid als zwarte vrouw die iets was overkomen. Ik heb het nooit rechtgezet."

Ze voelde zich op een gegeven moment gesterkt in haar zwart-zijn toen ze de voogdij kreeg over twee zwarte jongens. "Eén van hen zei: jij bent mijn echte moeder. En dat was logisch: ik kon niet blank zijn en tegelijkertijd de moeder zijn van Izaiah. Hij zegt nu: raciaal ben je menselijk, cultureel ben je zwart."

Presentator Matt Lauer stelde uiteraard ook de voor de hand liggende vraag hoe het komt dat de huid van Dolezal zo donker is. Dolezal antwoordde niet echt, behalve met de opmerking dat ze zeker niet uit de zon blijft.

Het moment van haar ontmaskering, deze week, kwam volkomen onverwacht, vertelde Dolezal. "Maar ik wist dat er ooit een moment zou komen dat ik de complexiteit van mijn identiteit zou moeten onthullen."

Tegenovergesteld

Overigens onthulde de website Smoking Gun maandag ook dat Dolezal precies het tegenovergestelde gedrag heeft vertoond. De website publiceerde documenten waaruit blijkt dat Dolezal in 2002 een overwegend zwarte universiteit had aangeklaagd. Reden: ze voelde zich gediscrimineerd als blanke omdat de universiteit haar een baan en een beurs had geweigerd.