Seksueel misbruik bij boeddhisten in Nederland

Door redacteur NOS Net Bas de Vries

Boeddhistische monniken en leraren in Nederland hebben zich de afgelopen decennia schuldig gemaakt aan seksueel misbruik van leerlingen, zowel mannen als vrouwen. In enkele gevallen waren de slachtoffers minderjarig. Er zijn misbruikaffaires in onder meer Waalwijk, Middelburg en Makkinga (Friesland).

Over het misbruik is in sommige gevallen tientallen jaren gezwegen. Maar na de schandalen in onder meer de katholieke kerk komen nu ook slachtoffers van misbruik door boeddhistische leiders met hun verhaal naar buiten.

Thaise monnik

De afgelopen maanden sprak de NOS, in samenwerking met boeddhisme-kenner Rob Hogendoorn, onder anderen met drie slachtoffers van een Thaise monnik die na zijn komst naar Nederland in de jaren 70 zeker twintig jaar lang jonge mannen misbruikte of pogingen daartoe deed.

Deze Mettavihari moest volgens betrokkenen begin jaren 80 uit zijn tempel in Waalwijk vertrekken. Aanleiding zou een melding bij de politie zijn geweest over het lastigvallen van een minderjarige.

Eerder deze maand besloot een aantal van Mettavihari’s volgelingen zijn "herhaald grensoverschrijdend gedrag” na tientallen jaren zwijgen naar buiten te brengen. Uit hun verklaring bleek dat zij er al tientallen jaren weet van hadden. Reden om nu wel openheid te betrachten is volgens hen dat recent eigen onderzoek laat zien dat het misbruik omvangrijker was dan zij tot nu toe dachten.

Deze affaire rond de in 2007 overleden Mettavihari staat niet op zich. De NOS dook ook in twee andere grote schandalen waarbij leraren misbruik maakten van hun machtspositie ten opzichte van vaak heel kwetsbare leerlingen. In beide kwesties stapten betrokkenen naar de politie, maar deed uiteindelijk niemand aangifte. Die kwesties speelden zich af op verschillende plekken.

- Een boeddhistisch centrum in Middelburg, waar ‘Kelsang Chöpel’ (de Oostenrijker Gerhard Mattioli) zich in de periode 2001-2008 schuldig maakte aan intimidatie en seksueel misbruik van vrouwelijke leerlingen. In notulen van de Boeddhistische Unie Nederland (BUN) sprak de toenmalige voorzitter van “een zelfbenoemde lama" (leraar)” die “op een vreselijke manier heeft huisgehouden”. De BUN stuurde een aantal mensen om met de slachtoffers te spreken en gaf verder geen ruchtbaarheid aan het schandaal.

- Een klooster in het Friese Makkinga. Eind 2001 legde ‘Dhammawiranatha’ (daarna weer Pierre Krul uit Den Haag) zijn monnikspij af nadat hij was geconfronteerd met de vele seksuele relaties die hij was aangegaan met vrouwen. Ook in dit geval deden betrokkenen een beroep op de BUN. Een bestuurslid noteerde: “De verhalen waren echt onthutsend: hersenspoeling, ophitsen, financieel kaalplukken, seksuele relaties met (doorgaans mentaal afhankelijke) vrouwen, maar ook met heel jonge, minderjarige meisjes.” Deze kwestie is de enige die wel de pers haalde. De website van zijn organisatie geeft de indruk dat Krul in elk geval vorig jaar nog actief was als leraar.

Ook zeer recent waren er misbruikzaken in boeddhistische kring. De boeddhistische leraar Frank Uyttebroeck meldt dat sinds 2010 nog zeker vijf andere mensen hulp bij hem hebben gezocht, die misbruikt waren door vijf verschillende leraren. Twee van hen waren zo getraumatiseerd, dat hij ze heeft doorverwezen naar het medische circuit. De namen van de leraren in kwestie wil hij niet noemen, naar eigen zeggen omdat hij dat de slachtoffers heeft moeten beloven.

Zwijgcultuur

De slachtoffers die wel bereid zijn naar buiten te treden vinden het hoog tijd dat die zwijgcultuur wordt doorbroken, zoals in de katholieke kerk is gebeurd. Zij verwijzen naar het voorbeeld van de Verenigde Staten, waar honderd Zenleraren afgelopen januari een open brief publiceerden waarin zij hun excuses aanboden voor hun “collectieve falen” in de strijd tegen het misbruik.

Hoogleraar praktische theologie Ruard Ganzevoort, gespecialiseerd in religie en trauma’s, is niet verbaasd dat nu ook bij de boeddhisten dit probleem aan de oppervlakte komt. “Je ziet in elke religieuze traditie dat als je kwetsbare mensen in contact brengt met mensen die je veel gezag toekent, met te weinig toezicht, er misbruik plaatsvindt.”

Gedragscodes

De meeste boeddhistische organisaties in Nederland beginnen nu pas na te denken over maatregelen om het seksueel misbruik in eigen kring te stoppen en slachtoffers beter te helpen. Na vragen van de NOS hierover stuurde het bestuur van de Boeddhistische Unie Nederland onlangs een oproep aan de ruim veertig aangesloten centra.

Daarin wijst de BUN, het aanspreekpunt van de overheid voor de 50.000 tot 65.000 boeddhisten in Nederland, op het belang van voorzorgsmaatregelen. “Bijvoorbeeld door middel van vertrouwenspersonen, gedragscodes of anderszins.” Ook waarschuwt het bestuur individuele boeddhisten “zich goed te oriënteren en na te denken” voordat zij zich bij een bepaalde organisatie of leraar aansluiten.

“Ik wil dit vooral vertellen om duidelijk te maken dat je meteen moet optreden als iets niet deugt”, zegt Patrick Franssen, die in de jaren 70 vanaf zijn 19de naar eigen zeggen veertig tot vijftig keer werd misbruikt door Mettavihari. “Je moet het vroeg stoppen, anders gebeuren er steeds gekkere dingen. En niet bang zijn voor negatieve publiciteit. Het boeddhisme kan wel een stootje hebben, dat is veel groter dan dit soort kwesties.”

Heeft u meer informatie over seksueel misbruik in boeddhistische kring? Stuur een e-mail naar Bas.de.Vries@NOS.nl.