Van armoedebestrijding in Afrika tot vluchtelingenquota in Europa

Door redacteur Internationale Economie Marten Wiegman

Een combinatie van noodmaatregelen en lange termijnbeleid. Dat is het omvangrijke pakket migratiemaatregelen dat de Europese Commissie op tafel heeft gelegd. Van armoedebestrijding in Afrika tot een nieuw quotasysteem voor opvang van vluchtelingen en asielzoekers in Europa.

Bootvluchtelingen

Aanleiding voor de brede aanpak van migratieproblemen is de aanhoudende stroom vluchtelingen die per boot de oversteek maken naar Europa. En waarbij velen om het leven komen.

Inmiddels heeft de EU al besloten om de middelen voor de grensoperaties van Frontex weer terug te brengen op het niveau van vorig jaar. Hoewel de missie formeel niet bedoeld is om drenkelingen te redden, zijn zij in de praktijk wel degenen die de meeste vluchtelingen oppikken. Maar er komen ook veel illegalen op andere manier over de Europese grenzen. Over land via de zogeheten Balkanroute. Of gewoon op een toeristenvisum waarna ze niet meer naar huis gaan.

In alle gevallen moet er meer werk worden gemaakt van registratie van vluchtelingen en moeten ze in een asielprocedure terecht komen. Als asiel niet wordt toegekend, moeten de vluchtelingen worden teruggestuurd. De Commissie beloofd extra menskracht en middelen om de registratie te verbeteren. Bijvoorbeeld in Italië waar nu duizenden vluchtelingen niet worden geregistreerd, geen asiel aanvragen en feitelijk illegaal in Europa rondlopen.

Verdeelsleutels

De bootvluchtelingen zitten nu vooral in Italië, Griekenland, Malta en Spanje. De Commissie stelt voor om die last eerlijker te verdelen en doet een voorstel met concrete aantallen per land. Over hoeveel mensen het precies gaat, is nog niet bekend. Omdat er drie landen een opt-out clausule hebben in het EU-verdrag gaat de Commissie ervan uit dat die niet meedoen. Dat zijn het Verenigd Koninkrijk, Ierland en Denemarken. Voor Nederland zou dat volgens berekeningen van de Commissie betekenen dat 4,35% van de vluchtelingen moet worden opgenomen. Duitsland houdt het hoogste percentage van 18,42%, Frankrijk 14,17% en Italië blijft verantwoordelijk voor 11,84%.

Daarnaast stelt de Commissie voor dat Europa de komende periode 20.000 ontheemden opneemt en verdeelt over de landen. In de praktijk zal dat vooral gaan om gevluchte Syriërs die nu verblijven in kampen in Jordanië, Libanon en Turkije. Die verdeelsleutel valt iets anders uit omdat de Commissie ervan uitgaat dat het Verenigd Koninkrijk, Denemarken en Ierland daar wel aan mee doen. Voor Nederland zou dat betekenen dat er 732 ontheemden moeten worden opgenomen. Het huidige Nederlandse beleid is om jaarlijks 750 verblijfsvergunningen aan te bieden op humanitaire gronden.

Mensensmokkel

Een derde pijler is het bestrijden van mensensmokkel. Daarvoor wil de Commissie een militair-diplomatieke operatie beginnen die ervoor zorgt dat er voor de Libische kust meer gepatrouilleerd wordt met marineschepen. Dat zou moeten helpen bij het bestrijden van criminele organisaties en het vernietigen van boten waarmee mensen worden gesmokkeld.

Er is inmiddels overleg gaande bij de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties over de volkenrechtelijke aspecten van dit plan. Er komen in ieder geval geen militaire acties in Libië zelf, zegt de Commissie. Wel wil men graag een voorpost vestigen in Nigeria, een van de knooppunten van waaruit Afrikanen aan hun reis beginnen naar Europa op zoek naar een beter leven.

Lange termijn

Migratie is van alle tijden en dus wil de Europese Commissie ook meer beleid dat op de lange termijn de prikkel om naar Europa te komen verkleint. Zo pleit de Commissie voor vestiging van EU-immigratiediensten in landen waar

migranten vandaan komen.

Ook moet de Europese organisatie Frontex een groter mandaat krijgen zodat ze een grotere rol spelen bij het terugsturen van uitgeprocedeerde asielzoekers. Meer ontwikkelingssamenwerking en humanitaire hulpverlening moeten de structurele oorzaken voor migratie verminderen.

Uitvoering

De plannen die nu op tafel liggen worden nu onderwerp van discussie. In Brussel, maar ook in alle lidstaten. Want veel van deze onderwerpen kunnen niet zomaar in Brussel worden besloten, daar is instemming van alle landen voor nodig.

En de politieke verdeeldheid over grenzen, migratie, asiel en vluchtelingen is traditioneel groot in Europa. Maandag aanstaande gaan de ministers van Buitenlandse Zaken aan de slag met hun onderwerpen. De ministers van Binnenlandse Zaken doen dat half juni. Op 26 juni komen dan de regeringsleiders bijeen in Brussel en zal blijken welke van de voorgestelde maatregelen worden uitgevoerd, en welke weer van tafel verdwijnen.