Groot onderzoek met zelftest baarmoederhalskanker

Bij het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker krijgen vrouwen vanaf volgend jaar mogelijk standaard een zelftest aangeboden. Ze hoeven dan niet naar hun huisarts voor een uitstrijkje.

De zelftest wordt gedaan met een afname-set die in Nederland is ontwikkeld. Vrouwen kunnen er zelf uit hun baarmoedermond celmateriaal mee afnemen, dat ze kunnen opsturen naar een laboratorium.

Om te kijken of de zelftest even betrouwbaar is als het klassieke uitstrijkje, wordt de test aangeboden aan vrouwen in de regio's Amsterdam, Nijmegen, Rotterdam en Utrecht. Het is de bedoeling dat een kleine 20.000 vrouwen meedoen.

Virustest

De zelftest bestaat al langer. De afgelopen jaren is hij aangeboden aan tienduizenden vrouwen die niet reageerden op oproepen voor het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker. In totaal gaat een kwart van de vrouwen niet naar de huisarts voor het bevolkingsonderzoek. Van hen wil een derde wel de zelftest doen.

Het onderzoek dat nu gestart is, is gericht op vrouwen die wél meedoen aan het bevolkingsonderzoek.

Bij het bevolkingsonderzoek wordt tot nu toe getest op de aanwezigheid van afwijkende cellen. Vanaf volgend jaar zal worden getest op de aanwezigheid van het hoog risico Humaan Papillomavirus (HPV), dat baarmoederhalskanker veroorzaakt. Dat is betrouwbaarder dan de huidige methode, omdat het tot minder fout negatieve uitslagen leidt.

Kwaadaardig

Met de zelftest kan de aanwezigheid van het HPV-virus worden aangetoond. Als blijkt dat het virus aanwezig is, moet alsnog een uitstrijkje worden gemaakt om te kijken of er kwaadaardige afwijkende cellen aanwezig zijn. Van alle vrouwen heeft 5 procent tijdens de deelname aan het bevolkingsonderzoek het HPV-virus. Door de zelftest hoeft 95 procent dus niet meer naar de huisarts.

Van de vijf vrouwen met HPV hebben er twee afwijkende cellen als gevolg van baarmoederhalskanker of voorstadia daarvan.

Vrouwen die direct een uitstrijkje laten maken, hoeven dat niet nog eens te laten doen als blijkt dat ze het virus hebben. Met het materiaal dat is afgenomen, kan ook de aanwezigheid van afwijkende cellen worden aangetoond.

Te hoog

Prof. dr. Chris Meijer van het VUmc vindt het aantal vrouwen dat niet meedoet aan het reguliere bevolkingsonderzoek te hoog. Hij wijst erop dat juist bij deze vrouwen vaak baarmoederhalskanker wordt ontdekt. En als het bij hen wordt ontdekt is de ziekte ook nog eens vaak in een vergevorderd stadium. Vooral allochtone en jonge vrouwen laten geen uitstrijkje maken.

Baarmoederhalskanker komt in Nederland per jaar bij ruim 650 vrouwen voor. Jaarlijks overlijden ongeveer 250 vrouwen aan deze ziekte.