'Hoe het land te besturen? Dat is nu de discussie'

"Na deze verkiezingen zal de discussie over de bestuurbaarheid van het land in volle hevigheid gevoerd gaan worden", zegt politiek verslaggever Joost Vullings. Uit de voorlopige uitslagen blijkt immers dat het kabinet niet op een meerderheid in de Eerste Kamer kan rekenen, zelfs niet met de 'constructieve partijen' SGP, ChristenUnie en D66.

Is er nog wel sprake van een stabiel bestuur?

"Andere partijen, zoals GroenLinks en CDA, moeten dat mogelijk maken. Toch kunnen die partijen niet alle plannen van het kabinet tegenhouden. Dat past niet bij die partijen. Kiezers van PVV en SP verwachten dat hun partij dat doet, maar de achterban van CDA en GroenLinks denken daar toch anders over. Die hebben geen zin om binnenkort weer naar de stembus te moeten voor nieuwe Tweede Kamerverkiezingen."

Het CDA was altijd een bestuurspartij, maar dat is nu niet meer zo?

"Dat is het verwijt dat ze krijgen van de VVD. Maar zij vinden dat onzin. Het CDA wil sommige plannen wel steunen, maar gaat dat niet van tevoren aangeven."

Uit de eerste uitslagen blijkt dat er geen grote partijen meer zijn, hoe verklaar je dat?

"We hebben alleen nog middelgrote en kleine partijen. Dat komt door de versplintering van het politieke landschap. In 2003 kon het CDA nog rekenen op 28 procent van de stemmen. De PvdA kreeg 24 procent, de VVD 18. Daarna kwam pas GroenLinks met 7 procent. Er zat dus een groot gat tussen de grotere en kleinere partijen. De kiezer houdt blijkbaar van meer smaken op dit moment. Dat heeft te maken met ontzuiling en individualisering."

Wat betekent dat?

"Het kabinet zal het nog moeilijker krijgen in de Eerste Kamer. Ze hadden al geen meerderheid, maar ze bedachten daar een soort gedoogconstructie voor. Die stort nu ook in."