Wie is er nog over in de Russische oppositie?
Oppositiepartijen in Rusland krijgen nauwelijks voet aan de grond. In het parlement zitten naast Poetins Verenigd Rusland drie andere partijen, maar die lopen doorgaans aan de leiband van het Kremlin.
De werkelijke oppositie, voor zover niet ten onder gegaan aan interne conflicten, is de afgelopen jaren gemarginaliseerd: de groeperingen werden doodgezwegen of zwartgemaakt in de media, demonstraties werden verboden en leiders werden opgepakt, het land uitgezet of erger.
Na de moord op Poetin-tegenstander Boris Nemtsov is het de vraag wat er nog over is van de oppositie in Rusland. Een overzicht van de belangrijkste figuren:
Aleksej Navalny
Navalny (38) is meest prominente Kremlin-criticus en de leider van de Vooruitgangspartij. Hij kreeg landelijke bekendheid door zijn blog tegen overheidscorruptie in Rusland. Navalny deed in 2013 mee aan de burgemeestersverkiezingen in Moskou en kreeg vanuit het niets 27 procent van de stemmen.
Er lopen meerdere processen tegen hem, onder meer vanwege verduistering en witwassen. Sinds een veroordeling in december staat Navalny onder huisarrest, maar hij ontsnapt geregeld om mee te doen aan demonstraties.
Navaly heeft ook nationalistische trekjes. Hij heeft in het verleden geprotesteerd tegen de aanwezigheid van arbeidsmigranten uit voormalige Sovjetrepublieken.
Hij heeft gezinspeeld op deelname aan de presidentsverkiezingen in 2018. De vraag is of hij met al die rechtszaken die tegen hem lopen en zijn voor sommigen abjecte nationalistische opvattingen een grote aanhang achter zich kan krijgen.
Michail Kasjanov
De liberaal Kasjanov (57) was premier onder Poetin tussen 2000 en 2004 en ontwikkelde zich daarna tot een belangrijke oppositiefiguur. Samen met de vrijdag vermoorde Boris Nemtsov richtte hij in 2010 de Volkspartij voor de Vrijheid op, die inmiddels is gefuseerd met een liberale partij.
Kasjanov was de afgelopen dagen duidelijk zichtbaar bij de herdenkingen in Moskou. Tegen de deelnemers aan de stille tocht van zondag zei hij dat de moord op Nemtsov een keerpunt voor Rusland zou moeten zijn.
Sergej Oedaltsov
Activist Oedaltsov (38) is de leider van het Links Front, een verzameling van (extreem-) linkse groeperingen. Ook hij staat onder huisarrest. Hij werd in juli vorig jaar veroordeeld voor het organiseren van rellen tijdens een anti-regeringsdemonstratie.
Wel steunt Oedaltsov de Russische annexatie van de Krim. In een blog schreef hij dat hij gelooft dat de vernietiging van de Sovjet-Unie een grote vergissing was. "Ik zie de herovering daarom als een kleine maar belangrijke stap naar een wedergeboorte van de USSR."
Michail Chodorkovski
De voormalige oliemagnaat Chodorkovski (51) was ooit de rijkste man van Rusland, maar raakte zijn imperium kwijt toen hij zijn geld ging inzetten om oppositiegroepen te financieren. Hij werd in 2003 opgepakt voor belastingontduiking en diefstal. Chodorkovski zat de tien jaar daarop in verschillende strafkampen. In december 2013 werd hij vrijgelaten en inmiddels woont hij in Zürich.
Met zijn organisatie Open Rusland probeert Chodorkovski vanuit Zwitserland de Russische samenleving naar Europees voorbeeld te hervormen. "Een sterke, dynamische en vooruitziende staat gebouwd op effectieve democratische instellingen en waar het recht functioneert."
Garry Kasparov
Ook de oud-wereldkampioen schaken Kasparov (51) voert zijn strijd tegen Poetin vanuit het buitenland. Hij deed enkele jaren geleden regelmatig mee aan demonstraties in Rusland, maar na de arrestatie van Navalny en andere oppositieprominenten in 2013 werd het hem te heet onder de voeten.
De liberaal Kasparov bekritiseert Poetin volop op zijn eigen site, maar die is in Rusland geblokkeerd.