Opschudding over oproep Osterhaus
Door redacteur gezondheidszorg Rinke van den Brink
Een oproep van viroloog Ab Osterhaus aan grieppatiënten om hun huisarts om antivirale middelen te vragen, zorgt voor opschudding in artsenkringen. Osterhaus deed zijn oproep zaterdag onder meer in het NOS Journaal. De griepremmers zijn wetenschappelijk omstreden.
Uit onafhankelijk onderzoek blijkt dat de middelen nauwelijks werken. Een onderzoek dat door producenten van de middelen is gesponsord beweert het tegendeel.
Slechte bescherming
Osterhaus kwam met zijn oproep omdat het griepvaccin dit jaar slecht blijkt te werken. Doordat een van de drie griepstammen waaruit het vaccin is samengesteld veranderd is, biedt het vaccin maar heel weinig bescherming. Het gevolg: veel mensen die wel de griepprik hebben gehaald, krijgen toch griep.
Osterhaus zei daar in het achtuurjournaal het volgende over: "Dan is het heel nuttig om toch even contact met de huisarts op te nemen en die kan dan eventueel een antiviraal middel voorschrijven. Als je dat binnen de eerste 24, 48 uur na de eerste verschijnselen doet, dan werkt dat heel goed en dan heb je veel minder kans om toch ernstig ziek te worden."
Tik op de vingers
Het Nederlands Huisartsen Genootschap tikte Osterhaus vandaag op de vingers. Op de NHG-website wordt nog eens onderstreept dat alleen een groep zeer kwetsbare patiënten met een hoog risico op complicaties het advies krijgt om eventueel antivirale middelen te slikken.
Het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde publiceerde vanmiddag een artikel waarin uitgebreid wordt ingegaan op een al jaren lopende controverse over de werkzaamheid van oseltamivir (Tamiflu) als griepremmer.
Misselijkheid
Het artikel verwoordt helder waar het om draait. Eind januari publiceerde de Multiparty Group for Advice on Science (MUGAS) een nieuwe analyse van oude onderzoeksgegevens over oseltamivir.
MUGAS concludeerde dat gebruik van oseltamivir de griepklachten met driekwart dag verkort. Verder leidt het tot iets minder ziekenhuisopnamen en tot minder complicaties waarbij antibiotica gegeven moeten worden. Als bijwerkingen werden meer overgeven en het vaker voorkomen van misselijkheid genoemd.
Geen bewijs
In 2014 publiceerde de onafhankelijke onderzoeksgroep The Cochrane Collaboration samen met het British Medical Journal (BMJ) ook zo'n analyse van de onderzoeksgegevens van farmaceut Roche over oseltamivir.
Maar die groep betrok daar ook elf andere onderzoeken bij. Dat leidde tot heel andere conclusies: the Cochrane Collaboration en het BMJ konden geen bewijs vinden dat oseltamivir complicaties van griep voorkomt. Het BMJ heeft de auteurs van MUGAS gevraagd uit te leggen hoe ze tot hun conclusies zijn gekomen. Die hebben dat geweigerd.
Gift van farmaceut
De Amerikaanse geneesmiddelenautoriteit FDA ziet in het gebruik van oseltamivir geen meerwaarde bij het voorkomen van griepcomplicaties. Het Amerikaanse Center for Disease Control (CDC) wel. Het BMJ ziet in een grote gift van circa 200.000 dollar van farmaceut Roche aan een stichting van het CDC een mogelijke verklaring daarvoor.
De CDC zegt dat de virusremmer wel werkt en baseert zich op de onafhankelijke studie van MUGAS. Drie van de vier auteurs van de MUGAS-studie hebben in het verleden betalingen gehad van Roche, dat ook de MUGAS-studie gesponsord heeft.
Daarnaast hebben drie van de vier bestuurders van MUGAS financiële banden met Roche of Gilead, de huidige patenthouder van Tamiflu.
Osterhaus
"Een van hen", schrijft het NTvG, "is Ab Osterhaus, die in het NOS Journaal van 7 februari 2015 mensen met chronische ziekten opriep om met griepverschijnselen naar de dokter te gaan om met een antiviraal middel te voorkomen dat zij ernstige complicaties oplopen. Aan de waarde van dit advies kan op basis van de beschikbare wetenschappelijke gegevens en de mogelijke belangenverstrengeling worden getwijfeld."
