Smeets portretteert: Jillert Anema, schaatscoach

Hij foeterde over de muziek in Thialf. Hij wist zeker dat Sven Kramer olympisch goud op de 10.000 meter op zijn buik kon schrijven. En hij maakte korte metten met een Amerikaanse talkshowhost. Jillert Anema. Een man met een gebruiksaanwijzing. Hij liet zich lange tijd volgen door Mart Smeets. Met een microfoontje. En ongecensureerd.

Op 27 juli bereikt Anema de respectabele leeftijd van 60. Al 20 jaar is hij actief in het schaatsen. Begonnen als fysiotherapeut en sinds 2008 een coach met een eigen schaatsploeg. Hoewel hij tijdens interviews vaak de show steelt, is hij bij wedstrijden de rust zelve. "Ik blijf altijd rustig. Bij wedstrijden wel. Als ik onrustig ben, dan weet ik dat ik als de sodemieter moet ingrijpen", zegt hij daarover.

Soms is stilte het beste

Ook naar zijn eigen schaatsers predikt de geboren Fries die rust. Zo gebeurt het regelmatig dat hij stil blijft na een gereden rit. Geen woord. Geen blik. "Als ik niets kan toevoegen op dat moment wat de volgende rit beter maakt, dan moet ik op dat moment even helemaal niets doen. Je moet altijd bedenken: doe ik iets of doe ik niets."

"De efficiëntie wordt stukken beter als je eerst dat besluit neemt. Een probleem heeft een natuurlijke neiging om zichzelf op te lossen. Als je een drol op de stoep hebt liggen, is die een maand later weg. Ook als je er niks aan doet. In een heleboel gevallen is het bijzonder nuttig om even niets te doen."

Toch zullen de meeste mensen hem anders kennen. Anema weet wel hoe dat komt. Hij neemt als voorbeeld het interview over de muziek in Thialf. "Het interview werd een enorm succes en nu wordt de muziek niet meer zo hard gedraaid. Ik heb mijn zin, maar iedereen denkt nu wel: die man spoort niet." Lachend: "Ik ben heel lief."

In Sotsji kon Nederland voor het eerst die lieve kant van Anema zien. Carien Kleibeuker wilde haar dochter Annemijn nog even spreken voor ze ging beginnen aan de olympische 5.000 meter.

"Maar ik zei: dat moet je niet doen. Je gaat daar niet harder van schaatsen. Dat heb je namelijk al in je. Het kan alleen maar minder gaan. Als je dochter verdriet heeft, gaat dat in je zitten en merk je dat in je race. Uiteindelijk hebben we dat dus niet gedaan. Maar ik wist wel: ik haal Annemijn op en dan is ze er als ze klaar is. Ik had al veel gesproken met de bewaking. Af en toe een praatje maken. Het was voorbedacht. En toen ik Annemijn haalde, liet de bewaking dat toe. Ze moesten wel lachen."

Het zorgde voor een mooi plaatje. Krijgt hij mede door dit gedrag erkenning binnen de schaatswereld? "Erkenning voelt wel prettig. Hele tijden lang in alle eenzaamheid je eigen weg lopen is ook niet leuk. Maar nu is die erkenning er wel, vooral na dat Amerika-interview."

Het kan altijd beter

Anema hielp Jorrit Bergsma aan olympisch goud op de 10.000 meter. Sven Kramer werd verslagen, maar dat was voor de coach geen verrassing. "Ik wist zeker dat Jorrit ging winnen. Achteraf dacht ik wel: heel Nederland wilde Sven zien winnen. De revanche na Vancouver. Maar ik heb daar nooit aan gedacht."

Nu gaat het Anema ook voor de wind met Team Clafis. Heather Richardson, Jorrit Bergsma en Carlijn Achtereekte presteren uitstekend en ook de marathonploegen Tjolk en A-ware/Fonterra doen het goed. Toch blijft Anema kritisch.

"Het kan altijd beter. Een titel erbij is gewoon een streepje. Met je banksaldo is dat hetzelfde. Dat is een getal op een computer en je moet dat zo hoog mogelijk proberen te krijgen. Als ik nu achterover ga leunen, dan is het over. Dan ben ik gepensioneerd. Het is niet zo dat je ergens zit en denkt: wat doen we het goed. Zo werkt het niet."