'Laat KLM en Transavia niet over gevaarlijk conflictgebied vliegen'
Nederland moet nationale luchtvaartmaatschappijen veel vaker dwingen om een luchtruim boven een conflictgebied te mijden, als het daar gevaarlijk is. Dat stelt emeritus hoogleraar luchtvaarteconomie Hugo Roos. Vanavond debatteert de Tweede Kamer over de ramp met MH17.
Nu legt Nederland geen verboden op aan de eigen luchtvaartmaatschappijen, omdat dat volgens het kabinet wettelijk niet mag. “Het kabinet kan de KLM niet verbieden om over bijvoorbeeld Noord-Korea te vliegen. Daar gaan luchtvaartmaatschappijen zelf over”, zei staatssecretaris Mansveld eind januari in de Tweede Kamer. Maar volgens Roos, luchtvaartjuristen en de Europese luchtverkeersleiding Eurocontrol kan de regering wel degelijk ingrijpen.
Actievere rol
“Nederland heeft de KLM in de jaren veertig en zestig wel opgedragen bepaalde luchtruimen te mijden", zegt Roos. "Na de parlementaire enquête over de Bijlmerramp eind jaren negentig deed de overheid dat niet meer, om de schijn van belangenverstrengeling tussen de luchtvaartbranche en overheid tegen te gaan. Maar zo’n houding kan het Rijk niet langer aannemen. Ze moet weer een actievere rol aannemen: vaker waarschuwen voor gevaren in het luchtruim van andere landen, en waar nodig verbieden van zo’n luchtruim gebruik te maken.”
Eurocontrol bevestigt dat landen deze bevoegdheid hebben. “Alleen maken daar maar weinig Europese landen gebruik van. Wel geven ze waarschuwingen af als het luchtruim van bepaalde landen gevaarlijk is”, zegt Brian Flynn van Eurocontrol.
De VN-taskforce, die sinds de ramp met vlucht MH17 de risico’s van het vliegen boven conflictgebieden onderzoekt, denkt er net zo over. “Een staat kan zijn eigen luchtvaartmaatschappijen verbieden om te vliegen in gebieden buiten het eigen luchtruim”, schrijft de taskforce in een onlangs verschenen rapport.
Verdrag van Chicago
Drie Nederlandse luchtvaartjuristen, onder wie mr. Hanneke van Traa uit Rotterdam, verwijzen naar de regeling Burgerluchtvaartinlichtingen en het Verdrag van Chicago. Volgens hen staat nergens dat Nederland geen vliegverbod mag opleggen aan eigen luchtvaartmaatschappijen.
Amerika is een van de weinige landen die wel van de bevoegdheid gebruik maakt. Zo mag de federale luchtvaart organisatie FAA een ‘federale luchtvaartregeling’ uitvaardigen. Daarin wordt Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen verboden over bepaalde gebieden te vliegen, zoals Syrië, Irak en Noord-Korea.
Verkeersvliegers
Volgens de Vereniging Nederlandse Verkeersvliegers (VNV) heeft de Nederlandse overheid ‘geen zeggenschap op dit vlak’. “Maar dat neemt niet weg dat volgens ons de Nederlandse overheid leidend dient te worden in de informatieverzameling. Zij moet een risico- of dreigingsanalyse maken en deze delen met de nationale luchtvaartsector. Luchtvaartmaatschappijen bepalen uiteindelijk zelf, mede op basis van deze informatie, of er aanleiding is vluchtroutes te verleggen of gebieden te ontwijken”, aldus de VNV.
Volgens het kabinet kunnen inlichtingen- en veiligheidsdiensten luchtvaartmaatschappijen nu al informeren als zij concrete bedreigingen tegen de burgerluchtvaart tegenkomen. Het is dan aan de luchtvaartmaatschappijen om zelf een risicoafweging te maken.