Jos Collignon: Charlie Hebdo altijd bewonderenswaardig

• Jeroen Wielaert

  Verslaggever

"Onverschrokkenheid is het handelsmerk van Charlie Hebdo en dat maakt ze zo bewonderenswaardig." Dat zegt Jos Collignon, politiek tekenaar van de Volkskrant, na de terreuraanslag op zijn Parijse collega’s. Collignon denkt dat de gevolgen enorm zullen zijn. "Niet alleen Charlie Hebdo is getroffen, maar heel Frankrijk en Europa en daarmee de Europese cultuur van vrijheid. Het zal niet als een nachtkaars doven."

In zijn Utrechtse atelier had Collignon de foto van de zwarte Citroën en de terroristen met hun wapens op het scherm staan. Het was niet direct de inspiratie voor een tekening voor de Volkskrant. "Ik moet eerst de schok verwerken", zegt hij. "Ik had niet gedacht dat het na al die tijd dat het goed is gegaan zo faliekant fout zou lopen op het einde."

Collignon heeft Charlie Hebdo altijd een fantastisch blad gevonden. Na de oprichting in het revolutionaire jaar 1968 bereikte het nooit hoge oplagen, maar het was bij elke sigarenzaak te koop en de Fransen hielden van de anarchie van het blad. "Na de vorige aanslag met een molotovcocktail hebben gerenommeerde Parijse kranten ze geholpen zodat ze de volgende nummers konden uitbrengen", herinnert hij zich. "Dat zegt iets over de misschien stille populariteit van Charlie Hebdo."

"Waar iedereen aarzelde of je de vrijheid van meningsuiting zo ver kon doorvoeren, dachten zij: dat moet natuurlijk. Want zij hebben nooit een taboe geaccepteerd en ook op dit punt zullen ze nooit een taboe accepteren. Dat is een bewonderenswaardige dappere houding."

Hij heeft als tekenaar zijn eigen opvattingen over het tekenen van de Profeet. "Het gaat niet om aarzelen", legt hij uit. "Het gaat om consequent over de Profeet te blijven tekenen, ook al mag dat niet. Wij tekenaars van de koude grond maakten de Profeet niet belachelijk. Wij probeerden de ingang te vinden die ons persoonlijk niet kwetsbaar zou maken. Maar bedreigingen komen er toch wel. Dit kan overal gebeuren. Dit was niet alleen een aanslag op de vrijheid van Charlie Hebdo, maar een aanslag op de cultuur van de vrijheid van meningsuiting."

Collignon wil doortekenen op de manier die hem en satirici in het algemeen ligt. Hij zal een ingang blijven zoeken om zijn mening te uiten. Ook zijn mening van nu. "Ik zou willen zeggen dat het van een moorddadige middeleeuwse mentaliteit getuigt om de vrijheid van meningsuiting in te perken.

Wat ik interessant vind is de scheiding tussen gematigde moslims en gewelddadige extremistische moslims. In mijn visie is religie een dwaalweg en vormt dat de bodem voor extremistische opvattingen. Daar ergens moet een evenwicht gevonden worden."