'We tonen de medaille en de achterkant ervan'

Tanks, zwaarden, straaljagers, mitrailleurs, pantservoertuigen, musketten; er staat on-Nederlands veel wapentuig opgesteld in het Nationaal Militair Museum, dat vandaag wordt geopend door koning Willem-Alexander.

Het varieert van prehistorische pijlpunten tot een complete F-16. "Zelfs de meest verstokte pacifist komt hier onder de indruk vandaan", zegt directeur Hedwig Saam.

In het museum op de oude vliegbasis Soesterberg zijn de collecties van het Legermuseum en het Luchtmachtmuseum samengevoegd. Voor de 6000 stukken is een hal neergezet van 35.000 vierkante meter, die hoog genoeg is om negentien vliegtuigen aan het plafond te hangen, net als de enige V2-raket in Nederland, van 14 meter lang.

Nut en noodzaak

Toch is het niet de bedoeling om geweld te verheerlijken, haast Saam zich te zeggen. "We willen het nut en de noodzaak laten zien van de mogelijkheid om je te verdedigen." Conservator Dirk Staat ziet het functioneel: "Als we een timmermuseum waren geweest, hadden er hamers en zagen gelegen. Dit is het gereedschap van de militair."

"De achterliggende gedachte is dat de krijgsmacht een onlosmakelijk deel is van ons land", zegt Staat. "Vrede en veiligheid moet je soms met geweld bereiken en daar hebben we een krijgsmacht voor. Daarom is het leger ook in onze grondwet verankerd."

Saam noemt de plek op het oude vliegveld Soesterberg ideaal. "Hier zijn nog allemaal sporen zichtbaar. De luchtvaart in Nederland heeft hier zijn oorsprong, het was een beruchte plek in de Tweede Wereldoorlog toen de Duitsers het vliegveld bezetten en de Amerikanen hebben hier jarenlang hun basis gehad. Dat valt allemaal mooi samen met het museum."

Bezoekers mogen hier dwalen over de voormalige vliegbasis, waar nog de enorme landingsbaan, hangars en een atoomschuilkelder te zien zijn, en waar ook bomkraters uit de Tweede Wereldoorlog zijn blootgelegd. Vanuit een observatietoren van zes verdiepingen hoog is een mooi totaalbeeld te krijgen.

Maar het gaat in het museum niet alleen om de grote lijnen uit de geschiedenis, maar juist ook om de persoonlijke verhalen. Staat: "De mens centraal stellen, is ons uitgangspunt. We willen dat het dichtbij komt."

"Het gaat over de persoonlijke verhalen, de verhalen achter de objecten. En dat zijn best rauwe en emotionele verhalen", vult Saam aan. "Daarin worden ook de dilemma’s en pijnlijke onderwerpen niet geschuwd."

"We laten zien wat oorlog doet met mensen en laten ook zien wat er gebeurt als het misgaat", zegt Staat. "Zo hebben we een prothese van een militair uit Afghanistan. Dat contrapunt is heel belangrijk."

"We laten de medaille zien, maar ook de andere kant van die spreekwoordelijke medaille", vat Saam samen.

Het museum verwacht dat er jaarlijks 200.000 bezoekers zullen komen, vooral gezinnen met kinderen. Allemaal soldaatjes in de dop? Staat: "Het kan zijn dat je hier geïnspireerd raakt, maar we zijn geen reclamemuseum. Defensie heeft afdelingen Voorlichting en Werving, dat zijn wij niet."

Het museum is voorlopig gratis toegankelijk voor defensiepersoneel en veteranen. Ook Willem-Alexander (eens brigade-generaal bij de landmacht en commandeur bij de marine) kan dus zonder betalen naar binnen.