'Nederlands voedsel veiliger dan ooit'

• Lambert Teuwissen

  Redacteur

Salmonella. Gesjoemel met paardenvlees. EHEC. Kweekvisbacteriën. MKZ. En nu weer vogelgriep. Het lijkt wel alsof de agrarische sector nooit vrij is van schandalen of uitbraken. Toch komt er uit De Bosatlas van het voedsel een heel ander beeld naar voren.

Het aantal salmonellabesmettingen daalt al jaren gestaag. De meeste van de 700.000 Nederlanders die jaarlijks een voedselvergiftiging oplopen, hebben dat aan zichzelf te danken. Schandalen blijken juist een uitzondering te zijn.

"Als je naar de feiten kijkt, blijkt dat voedsel nog nooit zo veilig was als vandaag de dag", zegt Henk Leenaers, eindredacteur van de atlas. "Er is veel betere hygiëne tijdens de productie, veel meer controle en als er iets gebeurt, ontdekken we het meteen. Er gaat maar heel weinig mis."

Snoepen en snacken

De atlas maakt korte metten met aannames. Wie bijvoorbeeld denkt dat we de meeste energie halen uit ontbijt, lunch of diner, zit er flink naast. Die maaltijden leveren respectievelijk voor 12, 14 en 23 procent onze calorieën. Meer dan de helft komt van tussendoortjes.

"We lopen de hele dag te snacken en snoepen", somt Leenaers op. "Vrouwen snoepen heel erg zoet en mannen heel erg zout. Wij zitten aan de zoute nootjes en de dames aan gebak en chocolaatjes."

Leenaers ontdekte dat de gemiddelde consument het fijne niet weet van voedselproductie en -consumptie. Zo denken velen dat een scharrelkip nauwelijks verschilt van een biologische kip, terwijl die eerste juist meer lijkt op een legbatterijkip: hij zit gewoon binnen en krijgt acht keer minder ruimte.

"Het ligt allemaal heel genuanceerd, maar het zijn dingen die je niet weet. Je krijgt het ook vaak van thuis niet mee, want wij als ouders weten het meestal ook niet."

Moeilijke keuzes maken

Volgens Leenaers is al die kennis nodig om afgewogen beslissingen te nemen. Want keuzes over duurzaamheid zijn volgens hem nooit makkelijk. "Bij energievraagstukken is het makkelijk: weg van benzine, naar windmolens. Maar wat is duurzaam voedsel precies?"

"Veel mensen denken bij duurzaam aan ambachtelijk, kleinschalig, zoals vroeger. Maar dan kom je qua hoeveelheden niet uit. Als we allemaal ambachtelijk brood gaan eten, is er niet genoeg. Industrie is de enige manier. Qua efficiency, maar ook qua milieu: met allemaal kleine boertjes kun je geen milieuafspraken maken."

"De keuze is heel persoonlijk. Wat vind jij belangrijk? Verkies je dierenwelzijn boven het voeden van de wereldbevolking? Vrije uitloop is fijn voor de kippen, maar extreem inefficiënt qua ruimte en daar moet je op letten als je veel voedsel wilt produceren. Je wilt eigenlijk alles goed doen, maar dat gaat niet lukken. Er zijn geen makkelijke antwoorden, het blijft puzzelen."

Trots

Het boek biedt meer dan alleen lastige dilemma's. Het is volgens Leenaers ook een bladerboek, dat je versteld laat staan van het belang van de Nederlandse voedselproductie, ook voor de Nederlandse economie.

Na de VS is Nederland de grootste voedselexporteur ter wereld. Een derde van alle zaden komt uit ons land en 60 procent van de pootaardappelen. We zijn de grootste zuivelexporteur van de EU en laten wereldwijd alleen Nieuw-Zeeland voor. Het Westland is het grootste glastuinbouwgebied ter wereld.

"En we handelen ook in alles. Die havens van ons zijn de muil van Europa: alles wat Europa eet, komt via ons binnen. We zijn de grootste sojahandelaar ter wereld, terwijl we het zelf niet produceren. Hetzelfde geldt voor cacao."

Geen wonder dus dat de uitgever ook van plan is de atlas in het Engels uit te geven, als visitekaartje voor zakenmensen in de sector. Leenaers vindt deze eerste versie echter het geschiktst voor de consument zelf. "We laten hem uitkomen vlak voor de feestdagen, omdat het een leuk boek is om door te bladeren terwijl je aan de kerstmaaltijd zit. Eten en feestdagen horen immers bij elkaar."