Zeldzame aarde leidt tot internationale strijd

Ze zijn nodig voor alles wat het moderne leven leuk maakt: iPods, laptops, mobiele telefoons en flatscreen-tv's. Ook voor milieuvriendelijke technologie als hybride auto's, energiezuinige lampen en windturbines zijn ze onmisbaar, evenals voor de smart bombs van het leger. De zeventien mineralen die gezamenlijk bekendstaan als 'zeldzame aarde'.

De elementen, met onuitspreekbare namen als praseodymium, lanthanium en ytterbium, zijn inzet van internationaal getouwtrek tussen China en de landen die ze nodig hebben voor hun industrieën, zoals de VS, Japan en de Europese Unie.

In tegenstelling tot wat de verzamelnaam doet vermoeden, is zeldzame aarde helemaal niet zo zeldzaam. Van de 118 elementen in het Periodiek Systeem, staat cerium bijvoordeeld in de top-30 van meest voorkomende elementen. Wel zijn de zware elementen moeilijk te winnen - en controleert China meer dan 90 procent van de markt.

Prijsstijgingen

Recentelijk draaide China de kraan dicht. Het exportquotum werd voor de tweede helft van dit jaar met 72 procent verlaagd. Daarnaast zijn er berichten dat China leveringen die wel doorgaan bij de grens vertraagt met extra controles.

De prijs van zeldzame aarde is daardoor flink gestegen. De prijzen van de meeste metalen zijn verdubbeld, die van cerium is in een half jaar tijd zelfs verzevenvoudigd.

De Europese werkgeverskoepel Business Europe riep begin deze maand de Europese Commissie op China onder druk te zetten. President Obama heeft zijn Nationale Veiligheidsraad opdracht gegeven de zaak te onderzoeken.

Goed recht

China zegt niks te begrijpen van de ophef. "Elk land heeft het recht te bepalen hoeveel het in- of uitvoert", stelt een commentaar in de belangrijkste krant van het land. "Dit is normaal economisch gedrag. China mag zelf bepalen hoeveel we produceren en uitvoeren."

De krant wijst er verder op dat China slechts beschikt over eenderde van de wereldwijde voorraden. Een woordvoerder van het Chinese Handelsministerie stelt dat in dit tempo die reserves in twintig jaar op zullen zijn.

Experts redeneren dat het land het zat is om grondstoffen aan het buitenland te leveren, die vervolgens flink aan de eindfabricaten verdienen. Daarom heeft China geen exportquota ingesteld voor eindproducten.

Opgestart

Ondertussen worden oude mijnen in Australië en de VS overhaast weer opgestart om het tekort tegen te gaan, maar het kan nog enkele jaren duren voordat die weer volledig operationeel zijn. Bovendien is de exploitatie van die mijnen tot nu toe nog altijd flink duurder dan die van de Chinese concurrenten.