Barack Obama treft boze kiezers

Door correspondent Eelco Bosch van Rosenthal

435 zetels in het Huis van Afgevaardigden, 37 zetels in de Senaat. En nog eens 37 van de 50 gouverneurszetels, van waaruit de afzonderlijke staten worden bestuurd. Plus: rechters, schoolhoofden, openbare aanklagers en hondenvangers. Als Amerika kiest, dan kiest Amerika goed.

Verkiezingen hebben een narrative, een verhaal. Het verhaal achter de Congresverkiezingen van 2010: de populariteitsval van Barack Obama, de stormachtige opkomst van de Tea Party, en een electoraat dat economen hoort zeggen dat de recessie al een jaar voorbij is - maar dat niet zo ervaart.

Eerst Obama. Deze verkiezingen zijn ook een referendum over hem. Volgens de meest recente Gallup-peiling heeft 45% van de Amerikanen waardering voor zijn beleid. Dat is ongeveer gelijk aan de approval rating van Ronald Reagan in 1982, en Bill Clinton in 1994, toen ook zij twee jaar in het Witte Huis zaten. In beide gevallen verloor hun partij flink.

Dat zal nu waarschijnlijk ook gebeuren. Om de schade te beperken zetten de Democraten de komende weken alles op alles om het "enthusiasm gap" te dichten: het verschil tussen begeisterde Republikeinse kiezers die staan te popelen om hun frustratie van zich af te stemmen, en aarzelende Obama-stemmers uit 2008, die nu misschien wel gedesillusioneerd thuis blijven.

Onverantwoord

Om zijn achterban weer in het gareel te krijgen, gaf Obama onlangs een groot interview aan het progressieve Rolling Stone, waarin hij thuisblijven op 2 november 'onverantwoord' noemde. De linkse filmmaker Michael Moore merkte deze week tevreden op dat de Democraten eindelijk beginnen terug te vechten.

Maar komt die vechtlust nog op tijd? Volgens de meeste peilingen dreigen de Democraten inderdaad de macht over het Huis van Afgevaardigden te verliezen. Dat scenario leek zich ook in de Senaat af te kunnen spelen, maar de kans daarop wordt inmiddels klein geacht.

Dan het verschijnsel dat in zo'n innige liefdesverhouding met de Amerikaanse media is beland: de Tea Party, een los verband van conservatieve activisten. Luidruchtig, boos, enthousiast. Er zijn parallellen met de PVV: het verzet tegen het establishment, tegen de media, tegen de elite, tegen een normale partijstructuur. Het afgelopen jaar timmerde de Tea Party flink aan de weg. We want our country back, is de meest gehoorde slogan: de overheid is in handen gevallen van socialistische belastingheffers.

Kandidaten die dagelijks opduiken in de Amerikaanse media: Carl Paladino (wil gouverneur New York worden), Christine O'Donnell (wil senator namens Delaware worden), Sharron Angle (wil Harry Reid, meerderheidsleider in de Senaat, van zijn troon stoten), Marco Rubio (kandidaat-senator Florida). Stuk voor stuk Republikeinen, maar gesteund door de Tea Party. Sommigen zijn ook veel Republikeinse kiezers te radicaal, en stevenen daarom af op verlies - de Tea Party is daarom voor de Democraten niet alleen maar slecht nieuws.

Californië

En dan zijn het nog de verkiezingen van Meg Whitman, kandidaat-gouverneur in Californië. Ze gaf al 140 miljoen dollar aan haar campagne uit, een record voor een niet-presidentiële race. Het lijkt haar niet te helpen - haar Democratische tegenstander breidt zijn voorsprong uit.

Boze kiezers, veel geld, Democratische Congresleden die zich afzetten tegen Obama - wie had dat twee jaar geleden gedacht? Overactief was de president in zijn eerste twee jaar: een nieuwe zorgwet, baanbrekende regels voor Wall Street, een riskante escalatie van de Afghanistan-oorlog. In de West Wing is dezer dagen veel beweging. Zijn belangrijkste adviseur verhuist binnenkort terug naar Chicago om Obama's herverkiezingscampagne voor te bereiden.

Hoe actief Obama de komende twee jaar nog is, hangt deels af van de uitkomst van de Congresverkiezingen. Hoe groot is het Republikeinse blok waarmee hij straks moet samenwerken? Het worden enerverende weken, smullen voor de liefhebbers. Op deze plek vanaf nu dagelijk updates.