Nobelprijs voor Russische Nederlander

Andre Geim en Konstantin Novoselov hebben de Nobelprijs voor de Natuurkunde gewonnen. Ze kregen de prijs uitgereikt voor hun onderzoek naar grafeen, een materiaal dat honderd keer sterker is dan staal.

Andre Geim (51) is een geboren Rus, maar heeft het Nederlands staatsburgerschap. Sinds dit jaar is hij hoogleraar aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Novoselov (36) heeft zowel een Brits als een Russisch paspoort.

Directeur van het magnetenlab in Nijmegen Jan Kees Maan is verheugd over de toekenning van de prijs aan zijn collega's. "Het waren zeker kanshebbers. Er werd al een aantal jaar over gesproken, maar je weet natuurlijk nooit wanneer en of het gebeurt. En ziedaar."

Grafeen

De winnaar van de Nobelprijs voor de Natuurkunde werd traditioneel bekend gemaakt door een commissie van de Royal Swedish Academy of Sciences in Stockholm. Ze kenden de prijs toe wegens de "baanbrekende experimenten met het tweedimensionale materiaal grafeen".

Grafeen is een tweedimensionaal vlak van koolstofatomen. Het kan worden voorgesteld als kippengaas met de dikte van één atoom. Het wordt onder meer gebruikt in touchscreens, zonnepanelen en dna-onderzoek.

Ook kan grafeen gebruikt worden in combinatie met andere materialen om ze lichter en sterker te maken, zoals plastic. Dat is interessant voor bijvoorbeeld satellieten en de luchtvaart.

Zwevende kikker

Geim en Novoselov deden hun onderzoek de afgelopen jaren aan de Universiteit van Manchester. Sinds dit jaar is Geim weer terug als hoogleraar in Nijmegen, waar hij eenmaal eerder werkzaam was.

Toen verwierf de Radboud Universiteit in een klap beroemdheid doordat Geim een levende kikker kon laten zweven. Hij won daarvoor in 2000 de alternatieve Ig-Nobelprijs, voor 'onderzoek dat je eerst doet lachen en daarna aan het denken zet'.

Geim was van 1994 tot 2001 universitair hoofddocent in Nijmegen. Sinds februari is hij bijzonder hoogleraar Innovatieve Materialen en Nanowetenschap. Zijn collega Novoselov promoveerde aan de Radboud Universiteit.

Nederlandse Nobelprijswinnaars

Tot nu toe ontvingen achttien Nederlanders de Nobelprijs, waaronder één Nobelprijs voor de Vrede. Met negen Nobelprijzen voor Natuurkunde is dat verreweg de meest succesvolle categorie voor Nederland, met kopstukken als Heike Kamerlingh-Onnes (1913) en Frits Zernike (1953). Gerardus 't Hooft en Martinus Veltman waren in 1999 de laatste Nederlanders die de prijs kregen.

De enige prijs die nog nooit aan een Nederlander is uitgereikt is de Nobelprijs voor de Literatuur.

Opsteker

Voorzitter van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek Jos Engelen noemt de Nobelprijs van Geim "een absolute opsteker voor de Nederlandse wetenschap".

Volgens Engelen worden er in Nederland veel belangrijke wetenschappelijke onderzoeken gedaan, die werelwijd impact hebben. "Het laat zien dat de Nederlandse infrastructuur er een is waar topmensen in de wetenschap door kunnen stromen naar een Nobelprijs."

Röntgen

De Nobelprijs voor de Natuurkunde werd voor het eerst in het jaar 1901 uitgereikt aan Wilhelm Conrad Röntgen, voor de ontdekking van de naar hem vernoemde röntgenstraling. Daarna volgden 103 uitreikingen aan 186 winnaars.