Rethink Afghanistan: op eigen benen staan
Door defensiespecialist Ko Colijn
Dit weekend gaan de Afghanen naar de stembus om een nieuwe regering te kiezen. In de vierdelige serie Rethink Afghanistan geeft Ko Colijn zijn visie op de militaire opties van het Westen.
Het gaat niet naar wens in Afghanistan, al zullen de Taliban daar anders over denken. De oorlog kost meer dan 100 miljard dollar per jaar. Dat zou nog zijn te verkopen als er goed nieuws uit het veld kwam. Maar niets is minder waar. Meer dan 500 Amerikaanse en ISAF-soldaten sneuvelden dit jaar, het jaartotaal van 2009 (521 doden) is al bijna gepasseerd.
De vorige bevelhebber McChrystal al toe dat alles de komende zes maanden zou tegen zitten. We zijn nu halverwege die termijn en zien dat hij daarmee geen woord teveel heeft gezegd.
Gevaarlijk
In The Independent erkende The Runaway General dat de Afghaanse regering het in maar vijf districten van de bijna 400 districten ècht voor het zeggen had. Hetzelfde beeld rijst op uit recente rapporten over de veiligheidssituatie in Afghanistan. Volgens de VN wagen regeringsambtenaren zich nu alleen nog maar gewapend in meer dan 100 districten.
In augustus 2009, toen al een gevaarlijke maand omdat de aanloop naar de presidentsverkiezingen voortdurend werd verstoord, pleegden opstandelingen 'slechts' 630 aanslagen. Een jaar later, augustus 2010, was dat aantal ruim verdubbeld tot 1353.
De ANSO (Afghan NGO Safety Office) trekt de sombere vergelijking met vier jaar geleden: toen waren opstandelingen actief in slechts vier van de 34 Afghaanse provincies, nu in 33. McChrystal signaleerde vlak voor zijn ontslag ook al een groot tekort aan trainers voor de Afghaanse veiligheidstroepen, waarmee hij aangaf dat een van de pijlers onder Obama's Afpak-strategie wankelde.
'Finish the job'
Eind 2009 had Obama immers beloofd dat het motto 'finish the job' in 2014 een feit zal moeten zijn. De Afghaanse veiligheidstroepen, begroot op een sterkte van 400.000 man, moeten dan op eigen benen staan en voor de veiligheid in het land zorgen.
Dat zou inhouden dat tot 2014 liefst 5000 man per maand vers afgetrainde soldaten en politiemensen zouden moeten instromen. Onmogelijk, heeft McChrystals opvolger, generaal Petraeus inmiddels al geconcludeerd. Er moeten vandaag eigenlijk al 2000 trainers extra naar Afghanistan komen. Diens recente verzoek aan Nederland om onverwijld trainers te sturen: daar kon je dus op wachten.
Zonder trainers geen Afghaans leger en politie, zonder hen geen veiligheid, zonder veiligheid geen kans op een verantwoorde exit die over een jaar moet starten, en zonder uitzicht op een exit misschien wel een kansloze Obama bij de verkiezingen van 2012. "Vooruitgang in Afghanistan is alsof je kijkt naar hoe het gras groeit", schetste generaal Petraeus, ook al geen hartveroverend blijk van optimisme.
Weinig succes
De in het voorjaar met bravour aangekondigde offensieven in de steden Marjah en Kandahar, in de zuidelijke provincies Helmand en Kandahar, leverden niet de grote successen of worden steeds uitgesteld. In Marjah is na een 'non-zege' (je kunt niet van de Taliban winnen, maar wel van ze verliezen, zou Johan Cruyff zeggen) zes maanden later eindelijk éen middelbare school en een voorlopige politiepost geopend, aldus Petraeus.
Als succes meldde hij afgelopen week verder dat tussen mei en eind juli het aantal nightraids door special forces op kopstukken van het verzet was opgevoerd van circa 500 tot 1000 per maand. Daarbij vallen vele doden onder Talibanleiders, maar het is een zeer omstreden 'succes' omdat de nightraids zeer impopulair zijn, ook onder de burgerbevolking een hoge tol eisen en zelfs tot een terugslag leiden in de vorm van méér 'bermbommen afzender onbekend'. "We maken wel vrienden in Afghanistan, maar het probleem is dat het tempo waarin we vijanden maken hoger is", zegt Paul Pillar, CIA-baas voor Afghanistan tussen 2000-2005.
Verkiezingen
Aan de vooravond van de Afghaanse verkiezingen is het beeld grimmig. De taliban dreigen de verkiezingen tot elke prijs te verstoren. Enkele kandidaten zijn al vermoord, kiezers zelf worden ook geïntimideerd. 1000 van de 7000 stembuslokalen blijven uit voorzorg gesloten, het aantal internationale waarnemers is maar de helft vergeleken bij de vorige (presidents-)verkiezingen, waar al zoveel mis ging. Dit alles roept steeds meer de vraag op of Afghanistan nog te redden, laat staan te winnen is.
Een rethink van Obama's strategie is mogelijk, had minister Gates (Defensie) vorig jaar gewaarschuwd, maar dat leek een obligaat voorbehoud bij een enthousiaste en ferme rede in West Point, waarin de surge, èn meteen het einde van oorlog werden beloofd. De druk op Obama om Amerika binnen zijn eerste termijn van de uitzichtloze oorlog te verlossen was zo groot, dat hij wel met de belofte van een exit moest komen.
Maar minder dan een jaar later is het debat over de strategie en het doel van de missie ("doing the right thing", in Obama's eigen woorden) weer opgelaaid. Volgens een peiling van CNN/Opinion Research steunt nu nog maar 39 procent de oorlog in Afghanistan (in april: 53 procent) en ziet 58 procent het niet meer zitten. Een poll van de Wall Street Journal zegt dat tweederde van de Amerikanen denkt dat de oorlog niet meer te winnen is. Lager is het steunpercentage nooit geweest.
De rethink komt Obama slecht uit. Binnen een jaar het roer weer omgooien in een operatie die hij steevast een 'war of necessity' heeft genoemd , en dan ook nog eens vlak voor de midterm-verkiezingen voor het Congres in november, zal hem hoofdbrekens kosten.
Andere afleveringen Rethink Afghanistan
Het debat over de toekomst van Afghanistan kent ruwweg drie opties, al zijn allerlei tussenvarianten denkbaar: (1) er toch nog een schepje bovenop gooien in een poging de Taliban klein te krijgen, (2) inbinden en het op een akkoordje gooien met de taliban, of (3) iets ertussenin.