Rethink Afghanistan: het land opdelen

Door defensiespecialist Ko Colijn

Dit weekend gaan de Afghanen naar de stembus om een nieuwe regering te kiezen. In de vierdelige serie Rethink Afghanistan geeft Ko Colijn zijn visie op de militaire opties van het Westen.

Optie 3: het land opdelen

De derde en laatste optie -een compromis tussen terugtrekken en doorvechten- kan door frustratie over Karzai zijn ingegeven. Maar ook door het inzicht dat de surge tot nu toe weinig meer oplevert dan meer strijd, (ook) meer (eigen) slachtoffers en geen overtuigend succes.

Maar het compromis is ook ook gevoed door het inzicht dat volledige terugtrekking gezichtsverlies en werkelijk verlies van een gevaarlijk gebied is, iets wat niet meer mag gebeuren. Een gebied waar, after all, ooit de Taliban een broedplaats aan al-Qaida boden. Deze optie bepleit een de facto verdeling van Afghanistan.

Deze zomer pregnant geformuleerd door Robert Blackwill in een column in Politico. De oud-ambassadeur van de VS in India en veiligheidsveteraan uit de regeringen Bush (sr. en jr.) pleit voor een feitelijke opdeling van Afghanistan in een zuidelijk stuk voor de Taliban (Pashtunistan), en een multi-etnisch noordwestelijk stuk voor de niet-Pashtuni Afghanen.

In dat laatste deel zou een contingent van hooguit 40.000 westerse troepen zich terugtrekken - voldoende om ervoor zorgen dat al-Qaida, desnoods met harde hand en gerichte luchtaanvallen, zich niet meer in het land vertoont. Van de Taliban zelf is dan weinig te duchten, meent Blackwill, het is een akelig regime maar heeft niet de wil of de middelen om buiten de grenzen terreur te bedrijven.

Lang niet zo gek

Richard Haass, president van de Council on Foreign Relations volgde in Newsweek met een decentralisatievariant onder de kop 'We winnen niet, het is de moeite niet waard'. Geluiden uit de ivoren toren, als het verrassenderwijs niet zo was dat de afgelopen week ook een van 's werelds invloedrijkste strategische denktanks, het Londense IISS (International Institute of Strategic Studies) zich bij dit geluid had gevoegd. Directeur Jonathan Chipman schrijft in een opmerkelijk hoofdartikel in de jaarlijkse Strategic Survey dat het delingsplan lang niet zo gek is.

Sterker nog: hij vindt het tijd om het plan heel ernstig te nemen. De NAVO-strategie was te ambitieus, is hopeloos afgedreven van het werkelijke veiligheidsoogmerk in Afghanistan, en ISAF kan zich zonder bezwaar uit het zuiden van Afghanistan terugtrekken. Van Al Qaida is er niets meer te duchten (want het zit in Pakistan) en zodra de NAVO er weg is zal het vermoedelijk ook niet het als de gevreesde magneet op al-Qaida werken, voorspelt Chipman. Afgelopen week wijdde de denktank een bijeenkomst aan de Blackwill-variant.

Volgens Chipman wordt het tijd om terug te vallen op een oude bekende uit de militaire wereld, die van afschrikking en omsingeling (deterrence and containment). Die zal niet meteen door de politiek worden omarmd, maar het is te voorspellen is dat ze nu salonfähig wordt en met het stempel van het IISS niet kan worden afgedaan als amateurcolumnisme of geleerde onzin uit een studeerkamer. Ook de Amerikaanse politiek kan haar moeilijk zomaar terzijde schuiven. Dat doet een regiodeskundige als Ahmed Rashid, die ieder verdelingsplan in Zuid-Azië onzalig en ondoordacht vindt overigens wel, dus denk nu ook weer niet dat er geen bezwaren tegen een verdeling in te brengen.

Orde op afstand

Minder hamerend op een verdeling, maar wel op versnelde terugtrekking en het achterlaten van troepen die zich alleen nog maar zouden wijden aan afschrikking en counter terrorism-operaties is een zojuist verschenen rapport van de Afghan Study Group: 'A New Way Forward – Rethinking US Strategy in Afghanistan. De ASG is bipartisan en kan het debat in Washington flink beïnvloeden.

Obama zal zich in het Witte Huis achter de oren krabben. Want hebben de gevechtstroepen van de VS zich niet ook net uit Irak teruggetrokken met het gekunstelde argument dat de veiligheid daar nu wel in orde is, de klus geklaard en dat Amerikaanse strijdkrachten er als de nood aan de man komt, er op afstand altijd nog wel de orde kunnen handhaven?

Ook daar gaat het niet meer om nation building en zijn de doelen met enige retorische cosmetica wat naar beneden bijgesteld. Obama moet aan de bak.

Andere afleveringen Rethink Afghanistan

Het debat over de toekomst van Afghanistan kent ruwweg drie opties, al zijn allerlei tussenvarianten denkbaar: (1) er toch nog een schepje bovenop gooien in een poging de taliban klein te krijgen, (2) inbinden en het op een akkoordje gooien met de taliban, of (3) iets ertussenin.