Experts willen overheidssteun voor antibiotica

Door redacteur gezondheidszorg Rinke van den Brink in Uppsala

Overheden moeten de farmaceutische industrie financieel gaan ondersteunen bij de ontwikkeling van nieuwe antibiotica. Dat is een van de belangrijkste voorstellen van een driedaagse conferentie in het Zweedse Uppsala.

De 190 aanwezige experts op het gebied van antibiotica(resistentie) kwamen uit 45 landen op alle continenten. Ondanks hun uiteenlopende achtergrond – industrie, wetenschap, internationale organisaties, overheden - waren ze opmerkelijk eensgezind: de industrie moet voor het terugverdienen van de ontwikkelingskosten van antibiotica niet afhankelijk zijn van de verkoop van die middelen. Die conclusie staat te lezen in een persbericht (pdf).

Dat leidt volgens de experts tot onnodig gebruik, bijvoorbeeld door agressieve marketing van de middelen in armere landen. En dat zorgt er zijn beurt voor dat bacteriën sneller ongevoelig worden voor antibiotica. Via belastingmaatregelen, subsidies en het kopen van partijen antibiotica zouden overheden de onderzoekskosten mede moeten financieren, besluiten ze.

Beroepsregels

Nieuwe antibiotica zijn evenwel maar een deel van de oplossing. Het verstandiger gebruiken van de nu beschikbare middelen is minstens zo belangrijk.

Zo lang artsen in de hele wereld zich niet houden aan hun eigen beroepsregels en veel te gemakkelijk antibiotica blijven voorschrijven aan hun patiënten, zullen bacteriën steeds sneller resistent worden. En zullen meer mensen sterven aan infectieziekten.

Daarbij komt nog eens dat in grote delen van de wereld er helemaal geen arts aan te pas komt bij antibioticagebruik. Antibiotica zijn in heel veel landen gewoon te koop. Bijvoorbeeld in Spanje en Griekenland, hoewel Europese regels dat eigenlijk verbieden.

In arme landen is de situatie nog veel ingewikkelder. Daar kopen mensen antibiotica per pil. Of per twee. Geld voor een hele kuur hebben ze niet. En als ze die al een keer kunnen kopen, bewaren ze er vaak de helft van voor een volgende keer dat ze ziek zijn.

Doden

Om de gevolgen van antibioticaresistentie in de hele wereld in kaart te brengen zijn de eerste stappen gezet om een systeem op te zetten om overal op dezelfde manier statistieken aan te leggen. Nu bestaat er geen idee over de precieze omvang van de problemen. Dat betekent dat ook niet duidelijk is wat voor soort antibiotica er met voorrang ontwikkeld moet worden.

In de EU wordt het aantal doden door infecties veroorzaakt door de vier belangrijkste multiresistente bacteriën op 25.000 per jaar geschat (pdf), en de jaarlijkse kosten verbonden met resistentie op anderhalf miljard euro. In de VS zorgt de meest voorkomende resistente bacterie jaarlijks voor 2,7 miljard dollar schade.

En in vijf Zuidoost-Aziatische landen waaronder Pakistan sterven elk jaar 100.000 kinderen als gevolg van antibioticaresistentie, blijkt uit een onderzoek dat in Uppsala gepresenteerd werd door professor Zulfiqar Bhutta.

Diagnostiek

Betere diagoses zijn de basis voor een beter gebruik van de beschikbare antibiotica. "Nu behandelen artsen op grond van hun ervaring", zegt Andreas Heddini. Hij is een van de organisatoren van de conferentie en directeur van ReAct, een internationaal netwerk dat de strijd heeft aangebonden met antibioticaresistentie.

"We behandelen meestal wat we denken dat patiënten hebben, zonder vast te stellen of ze dat ook daadwerkelijk hebben." Dat heeft er onder meer mee te maken dat het maken van een kweek in een laboratorium tijd kost.

Een aantal wetenschappers van de Radboud Universiteit en Wageningen Universiteit hebben gisteren juist 8,5 miljoen euro subsidie gekregen om een chip te ontwikkelen die heel snel infecties kan ontdekken. Dat zou zo'n verbetering van de diagnostiek zijn waar de conferentie in Uppsala om vraagt.

Actieplan

Het is nu aan de diverse overheden om de aanbevelingen van de conferentie in Uppsala om te zetten in beleid met bijbehorend budget. De Europese Commissie beschouwt 'Uppsala' als heel belangrijke input voor een actieplan om antibioticaresistentie te bestrijden dat eind 2011 moet verschijnen. De Raad van Ministers van de EU heeft december vorig jaar om het plan gevraagd.

Ook de gecombineerd Europees-Amerikaanse taskforce antibioticaresistentie gaat aan de slag met de voorstellen. En als het allemaal niets wordt met de plannen? Als we John Rex, vicepresident en hoofd antimicrobiële research van farmaciegigant AstraZeneca mogen geloven stevenen we dan af op het einde van de moderne geneeskunde.