Wereld slaat handen ineen tegen antibioticaresistentie
Door redacteur gezondheidszorg Rinke van den Brink
Wetenschappers, artsen, topresearchers van de farmaceutische industrie en hoge ambtenaren uit de hele wereld zijn vanaf vandaag in het Zweedse Uppsala bijeen om oplossingen te zoeken voor het groeiende probleem van de resistentie van bacteriën voor vrijwel alle antibiotica.
Uit onderzoek dat de European Medecine Agency (EMEA) van de Europese Unie vorig jaar publiceerde, blijkt dat er jaarlijks minstens 25.000 mensen sterven door toedoen van voor antibiotica resistente bacteriën. De jaarlijkse kosten van antibioticaresistentie in de EU worden becijferd op tenminste 1,5 miljard euro.
De conferentie in Uppsala zoekt vooral naar manieren om de farmaceutische bedrijven zo ver te krijgen dat ze meer geld en energie gaan steken in de ontwikkeling van nieuwe antibiotica.
Onderzoek
De animo daarvoor is al jaren niet groot. Van de vijftien belangrijkste farmaceutische bedrijven in de wereld, houden zich er nog maar vijf bezig met onderzoek naar antibiotica. Dat lage aantal heeft veel te maken met de bijzondere aard van die geneesmiddelen.
Antibiotica worden eigenlijk ontwikkeld om zo min mogelijk gebruikt te worden. Op die manier kan de wereld er zo lang mogelijk profijt van hebben vóór er tegen zo'n nieuwe antibiotica ook weer resistentie ontstaat.
Perspectief
Voor de industrie is dat een weinig aantrekkelijk perspectief. Tien tot vijftien jaar werken aan een middel dat al gauw een miljard dollar kost en dat dan maar mondjesmaat gebruikt wordt. Als een patiënt antibiotica krijgt voorgeschreven, is de kuur bovendien van korte duur. En het middel geneest de ziekte waaraan de patiënt lijdt.
Dat biedt veel minder mogelijkheden om winst mee te maken dan middelen voor chronische aandoeningen. Dat effect wordt nog eens versterkt doordat de prijs van antibiotica relatief laag is. "Antibiotica zouden best wat duurder mogen worden", zegt Paul Miller, hoofd research antibacteriële middelen bij Pfizer. "De maatschappelijke waarde van antibiotica zou verdisconteerd moeten worden in de prijs ervan."
'Waarde wordt onderkend'
John Rex, vicepresident en hoofd anti-microbiële research bij AstraZeneca, is het roerend met hem eens. "Wij zijn ervan overtuigd dat als de echte waarde van antibiotica onderkend wordt - antibiotica zijn genezend, ze redden levens, ze geven je je leven terug, ze geven je nog vele productieve jaren -, het mogelijk moet zijn om een manier te vinden om een goede prijs vast te stellen voor antibiotica én verantwoord gebruik van antibiotica aan te moedigen. Zodat bedrijven redelijke winsten kunnen behalen en weer op dit gebied actief willen worden."
"Het is belangrijk om te beseffen dat je farmaceutische bedrijven niet kunt dwingen om antibiotica te ontwikkelen. Je moet ervoor zorgen dat ze dat willen."
Input
De uitkomst van de expertmeeting in Uppsala is van groot belang voor een actieplan dat de Europese Commisse aan het opstellen is om antibioticaresistentie het hoofd te bieden. De Europese Raad van Ministers gaf daartoe in december vorig jaar opdracht. Het plan moet eind dit jaar klaar zijn en de belangrijkste input ervoor komt uit Uppsala.
Het ziet er naar uit dat de experts in Zweden met voorstellen komen om in ieder geval de dataprotectie te verbeteren. Dat zou betekenen dat bedrijven onderzoeksgegevens van een nieuw antibioticum langer geheim mogen houden, zodat het langer duurt voordat de concurrentie een nieuw middel mag kopiëren.
Zo krijgt een bedrijf ook meer tijd om gedane investeringen terug te verdienen en met het middel winst te maken.
Taskforce
Die maatregel zou betrekkelijk gemakkelijk doorgevoerd kunnen worden in zowel de Europese Unie als de Verenigde Staten. Sinds vorig jaar bestaat er een Amerikaans-Europese taskforce voor de bestrijding van antibioticaresistentie. Samen bestrijken de VS en de EU tachtig procent van de farmaceutische markt.
Naar alle waarschijnlijkheid komt er ook een voorstel om de toelatingsprocedure voor antibiotica op de Amerikaanse en Europese markt te versoepelen. In de VS praten industrie en overheid daar al enige tijd over. Bij de Europese Commissie heeft men daar ook wel oren naar. Dat zou de kosten van de ontwikkeling van antibiotica drukken.
Subsidie
De experts gaan het in Uppsala ook hebben over het subsidiëren van onderzoek. Dat kan door rechtstreeks geld te geven aan de industrie voor de ontwikkeling van antibiotica, maar bijvoorbeeld ook door een publiek-private samenwerking op te zetten tussen overheid en industrie.
De EU kent al een dergelijke structuur. De farmaceutische industrie en de Europese Commissie stellen elk jaar een zelfde bedrag beschikbaar voor onderzoek en bepalen samen waarvoor dat geld bestemd is. Dat zou besteed kunnen worden aan onderzoek naar antibiotica en het budget zou verhoogd kunnen worden.
Weesgeneesmiddelen
Verder wordt er nagedacht over fiscale maatregelen om het aantrekkelijker te maken antibiotica te ontwikkelen. En wordt er nadrukkelijk gekeken of de prijs van antibiotica omhoog kan. Bijvoorbeeld door te kijken of er een apart prijsregime voor kan komen zoals dat ook bestaat voor de zogeheten weesgeneesmiddelen, medicijnen voor heel zeldzame ziekten.