Heropvoeding minder vaak ingezet dan verwacht
Door redacteur Merlijn Stoffels
Het aantal jongeren dat verplicht een heropvoeding krijgt in een pleeggezin blijft ver achter bij de verwachtingen. Sinds 2008 zijn maar 112 jongeren tot heropvoeding veroordeeld, in plaats van 370 per jaar, blijkt uit NOS-onderzoek.
Sinds 2008 kunnen rechters verplichte heropvoeding als straf geven voor jeugdcriminelen, in plaats van een gevangenisstraf. De nieuwe maatregel is bedoeld voor jeugdige veelplegers van 12 tot 21 jaar met gedragsproblemen. Ook jongeren die voor het eerst een zwaar vergrijp plegen, zoals een gewelddadige overval, komen voor de straf in aanmerking.
Volgens het Openbaar ministerie wordt er zo weinig van de mogelijkheid gebruik gemaakt omdat de gedragsbeïnvloedende maatregel een relatief nieuw wettelijk instrument is. Bovendien kan Justitie deze straf alleen eisen als er een rapport is van Raad voor de Kinderbescherming, een gedragsdeskundige en Bureau Jeugdzorg. Het is daarom veel makkelijker om een gevangenisstraf te eisen. Ook is deze straf niet voor alle jeugddelinquenten geschikt.
Beter
Minister van Justitie Hirsch Ballin vindt een heropvoeding voor deze jongeren beter dan een celstraf, omdat in de gevangenis de gedragsproblemen niet worden aangepakt. Daardoor valt 62 procent van de jongeren na de celstraf terugvallen in crimineel gedrag. Door heropvoeding buiten de justitiële jeugdinrichtingen zou dit aantal flink worden verlaagd, aldus de minister.
Het streven was om in 2008 370 jeugdcriminelen op deze nieuwe straf op te leggen. Maar in 2009 werd de gedragsbeïnvloedende maatregel slechts 97 keer opgelegd en in 2008 kregen maar 15 jongeren deze straf.
Op dit moment zijn er in Arnhem, Utrecht, Amsterdam, Rotterdam en Den Haag zo'n twinitg pleeggezinnen. De helft daarvan is maar bezet. Het Leger des Heils kan alleen verder als de straf vaker wordt opgelegd. Anders haken de ouders af, omdat één van de ouders de baan moet opzeggen om een opvoedgezin te kunnen worden. Op het moment dat de families geen kind hebben, krijgen ze echter ook geen geld. Dat komt dus steeds vaker voor. Het Openbaar Ministeire heeft laten weten dat ze er alles aan zullen doen om dit jaar wel alle gezinnen te voorzien van een jeugddelinquent.
Regels
Deze opvoedouders hebben een intensieve training gehad om deze jongeren te begeleiden. Bij de opvoedouders staan de jeugdcriminelen 24 uur onder toezicht met duidelijke regels, zowel thuis als op school. Zo wordt bijvoorbeeld de mobiele telefoon ingenomen. Verder mogen ze niet internetten en televisie kijken. Ook is contact met vrienden verboden.
Met goed gedrag kunnen de jongeren punten verdienen waarmee ze sparen voor leuke dingen, zoals bijvoorbeeld een bezoek aan de bioscoop, sporten of een uur televisie kijken. Punten kunnen worden verkregen door bijvoorbeeld te douchen, afwassen of niet te vloeken. Als het beter gaat, worden deze regels soepeler. De gedragsbeïnvloedende maatregel kan worden opgelegd voor minimaal zes maanden en maximaal een jaar.
Goede resultaten
Volgens het Leger des Heils is deze straf absoluut niet soft. De jeugddelinquenten zitten niet in de gevangenis, maar moeten wel lange tijd verplicht weg bij hun ouders en vrienden. Ook is de straf vaak langer dan de standaard detentie. Bovendien geven de jongeren aan dat ze dit zelf als een zware straf zien door de strenge regels. Ze worden bij de familie verplicht tot sociaal gedrag. In de gevangenis is dat volgens de jongeren allemaal veel vrijblijvender.
De heropvoedingsstraf bij opvoedouders bestaat al langer in de VS en Zweden. De resultaten zijn daar heel goed. De meiden recidiveren daar bijna niet meer na de straf en de jongens een stuk minder. Ze plegen daarna in elk geval minder zware delicten. Volgens het Leger des Heils zijn de resultaten hier in Nederland vergelijkbaar, maar zijn de aantallen nog te laag om wetenschappelijke conclusies te trekken.