50 jaar SETI: waar blijft ET?

Door redacteur Lambert Teuwissen

SETI bestaat vandaag vijftig jaar. De Search for Extraterrestrial Intelligence, de zoektocht naar buitenaardse beschavingen, begon toen astronoom Frank Drake op 8 april 1960 zijn radiotelescoop naar de ster Tau Ceti richtte. Een tijdlang speurde hij zo naar tekenen van leven, maar tevergeefs.

De tweede poging van Drake leverde wel wat op: hij pikte een sterk signaal op toen hij de telescoop richtte op de ster Epsilon Eridani. Hoewel hij eerst bijna van zijn stoel viel van verbazing, realiseerde hij zich dat het wel erg toevallig zou zijn als bij de tweede poging al leven zou worden ontdekt. Het bleek dat hij een geheime radarinstallatie van het Amerikaanse leger had opgepikt.

Daarna volgde vijftig jaar stilte. "Er was vaak vals alarm en er waren een of twee mysterieuze signalen", zegt Paul Davies, voorzitter van het post-detection-team van SETI, "Maar er werd nooit een continu signaal gevonden, zoiets als de BBC World Service: een doorgaande programmering op een vaste frequentie".

Geen boodschappen

Volgens Davies wordt het daarom tijd iets anders te proberen, legt hij uit in zijn boek 'The Eerie Silence'. "Na vijftig jaar zoeken moet je de vraag stellen: zijn we echt alleen, of doen we iets verkeerd?"

Davies meent dat de focus van SETI verlegd moet worden. "Naar boodschappen zoeken is niet logisch, want ze weten niet dat we hier zijn. Stel je voor dat er een beschaving leeft op een afstand van duizend lichtjaar, relatief dichtbij. Dan zien ze ons niet zoals we nu zijn, maar zoals we duizend jaar geleden waren. Er is geen enkele reden om te denken dat de buitenaardsen duizend jaar geleden zijn begonnen met boodschappen te versturen.

"Ik denk dat ze wachten tot ze onze eerste signalen hebben ontvangen en dat duurt nog zo'n 900 jaar."

"Mensen denken op een veel te kleine tijdschaal. Er waren al sterrenstelsels en planeten voordat het zonnestelsel ontstond. Er kan wel leven zijn geweest vijf miljard jaar geleden. Er is geen enkele reden om aan te nemen dat buitenaardsen nu zullen langskomen, maar dat kan in het verleden wél gebeurd zijn."

Ruimte-archeologie

Daarom pleit Davies ervoor om te gaan zoeken naar sporen van verdwenen buitenaardse beschavingen: ruimte-archeologie. "Dan hebben we het niet over plastic bekertjes, touwtjes of afval langs de weg, want dat is al vergaan." Davies stelt voor te zoeken naar sporen die miljarden jaren kunnen overleven, zoals nucleair afval of het buitenaardse equivalent van het broeikaseffect.

Waar we dan precies op moeten letten, is erg divers. "Alles wat niet klopt in de ruimte. Misschien zijn banen van planeten of kometen niet zoals we verwachten, of zijn er vreemde sterren. Het is misschien iets vreemds wat je in eerste instantie afdoet als onbelangrijk, maar we moeten meer aandacht besteden aan verdachte zaken."

"We moeten het niet alleen overlaten aan radio-astronomen. Alle wetenschappelijke disciplines kunnen eraan meedoen."

De zoektocht kan zelfs dichtbij beginnen, zegt hij. "Niemand heeft ooit ons eigen zonnestelsel systematisch afgespeurd op sporen van buitenaards leven." Davies sluit daarom in het geheel niet uit dat er nog ergens in de buurt van de aarde een ruimteschip ligt te wachten op ontdekking. "Een beschaving kan die op de bonnefooi hebben uitgestuurd naar sterrenstelsels waar leven mogelijk is. Het kan zijn dat zo'n sonde ligt te wachten tot er iets gebeurt."

Dood

Overigens hoeft contact met zo'n sonde nog niet te betekenen dat ook de eigenaar ervan nog leeft. Het idee dat we misschien wel moeten speuren naar overleden aliens noemt Davies spookachtig.

"Dat we nog geen radiocontact gemaakt hebben kan betekenen dat ze allemaal zijn uitgestorven, dat beschavingen altijd zichzelf zullen vernietigen of vernietigd zullen worden. Het is een beetje alsof je een oud kasteel binnenloopt en je afvraagt: waar is iedereen? Nou, ze zijn allemaal dood."

Toch wil Davies niet de stekker trekken uit het originele SETI-programma. "We zijn eigenlijk nog maar pas begonnen. Verbeteringen in technologie betekenen dat je volgend jaar altijd meer kunt doen dan afgelopen jaar. Honderd jaar SETI is zeker niet hetzelfde als twee keer vijftig jaar."

The Eerie Silence - Paul Davies - Allen Lane - ISBN: 9781846141423 - €27,-