Nick Clegg, Brits politicus met Nederlands bloed

Door correspondent Arjen van der Horst

"Nick who?" Als je Britse kiezers vraagt naar de partijleider van de Liberal Democrats, zullen velen hun schouders ophalen. De LibDems mogen dan de derde partij van het land zijn, Nick Clegg is niet bepaald een household name. Uit peilingen blijkt dat tussen 30 en 40 procent van de Britten nog nooit van hem heeft gehoord.

Naamsonbekendheid is niet het enige probleem waarmee de kleine, progressieve partij worstelt. Veel kiezers weten niet waar de LibDems voor staan. Dat is niet zo verwonderlijk. De Liberal Democrats zijn voortgekomen uit een fusie van de oude Liberal Party, een partij vergelijkbaar met de Nederlandse VVD, en de Social Democratic Party, een oude afsplitsing van Labour.

Hoewel de fusie zich bijna een kwart eeuw geleden voltrok, zijn de LibDems nog steeds een partij met twee gezichten. In het noorden van Engeland moeten ze altijd de concurrentie aangaan met Labour en zijn de plaatselijke politici van de Liberal Democrats vrij links. In het zuidwesten is het vaak een tweestrijd met de Conservatieven en daar zijn de Liberal Democrats een stuk rechtser. Die linker- en rechtervleugel botsen nog geregeld.

Onder het leiderschap van Clegg is de partij in rustiger vaarwater gekomen, al is het gekonkel nooit helemaal opgehouden. Onder voorgangers Kennedy en Campbell werd de partij meestal links van New Labour geplaatst. Maar Clegg, die zeker op economisch gebied een neoliberaal is, heeft de partij voorzichtig naar het midden geduwd.

Elite

Op het eerste gezicht is Nick Clegg het klassieke voorbeeld van een Britse politicus die gevormd is door de elite. Als rijke bankierszoon ging hij naar Westminster School, een prestigieuze privé-opleiding. Daarna volgde universitaire opleidingen aan Cambridge, Minnesota en Brugge. Maar daar houdt het cliché ook wel op.

Zijn politieke carrière is hoogst ongebruikelijk. Hij werkte een blauwe maandag in de journalistiek, maar ging al snel aan de slag als ambtenaar voor de Europese Commissie in Brussel. De gerespecteerde Britse eurocommissaris Leon Brittan merkte zijn talent op en lijfde hem in als adviseur. Brittan, een Conservatief, probeerde hem over te halen toe te treden tot de Tories, maar Clegg weigerde.

In 1999 werd hij gekozen tot het Europese parlement namens de Liberal Democrats. Voor Britse begrippen is het Europarlement meestal het eindpunt van een politieke carrière en staat het gelijk aan verbanning naar de politieke woestijn. Voor Clegg was het juist een begin. In 2005 maakte hij de overstap naar het Lagerhuis en twee jaar later werd hij op 40-jarige leeftijd partijleider.

Nederlandse moeder

Clegg is een exotische politicus in het Lagerhuis. Zijn moeder is Nederlands en zijn vader half-Russisch. Clegg is getrouwd met een Spaanse advocaat en spreekt vijf talen vloeiend: Engels, Nederlands, Spaans, Duits en Frans. Van alle vooraanstaande Britse politici is hij zonder twijfel de meest eurofiele politicus.

Zijn Nederlandse moeder is naar eigen zeggen cruciaal geweest voor zijn politieke ontwikkeling. Hermance van den Wall Bake zat tijdens de Tweede Wereldoorlog gevangen in een Japans kamp in Indonesië. In gesprekken met haar zoon hamerde zij altijd op het belang van vrijheid. "Ik werd niet een liberaal in de bibliotheek, maar aan de eettafel, in de auto, in het park, in gesprekken met mijn moeder", zei Clegg in 2007. "Ik hoop dat ik mijn moeders onfeilbare compassie, haar vermogen om potentieel in iedereen te zien, haar wanhoop over het klassensysteem en haar totale geloof in gerechtheid heb geërfd."

Het kan een bijzonder jaar worden voor Nick Clegg. In de aanloop naar de verkiezingen zijn er drie televisiedebatten met de drie partijleiders, een unicum in Groot-Brittannië. De onbekende Clegg zal een platform krijgen waarmee hij voor het eerst een miljoenenpubliek kan bereiken. Bijna alle commentatoren verwachten dat Clegg, een energieke spreker met een jonge uitstraling, het meeste baat heeft bij deze debatten.

Kingmaker

En zo kan Clegg verworden van onbekend politicus tot kingmaker van de Britse politiek. Alle peilingen wijzen vooralsnog op een hung parliament, waarbij geen enkele partij de absolute meerderheid heeft in het Lagerhuis. Mogelijk komt er een coalitieregering. En er is maar één man met wie de grote partijen dan kunnen onderhandelen: Nick Clegg.