'Bankiers hadden te lang de vrije hand'

Bankiers hebben jarenlang de vrije hand gekregen om grote financiele risico's te nemen, en in de Tweede Kamer was er nauwelijks animo om de wettelijke regels voor bankiers goed onder de loep te nemen.

Dat bleek vandaag uit de verhoren van de commissie-De Wit. De commissie hadden enkele politici op bezoek, de ombudsman financiële dienstverlening en een oud-bankier. Het ging dus over van alles en nog wat.

Staatssecretaris Frank Heemskerk (Economische Zaken) zei dat financiële crisis voor driekwart is veroorzaakt door internationale ontwikkelingen. Slechts een kwart van de problemen kan volgens hem worden toegeschreven aan nationale tekortkomingen.

"Er werden forse risico's genomen, dus de winsten waren heel hoog. Daarvan is goed gegeten, gedronken en gefeest. Ook in Nederland kon men meer risico's nemen", aldus Heemskerk, die overigens werd ondervraagd als oud-Kamerlid voor de PvdA.

Perverse prikkels Volgens Jan Wolter Wabeke, Ombudsman financiële dienstverlening, is de markt van financiële producten in Nederland lang gekenmerkt door "perverse prikkels", in die zin dat een tussenpersoon vaak enkel en alleen zo veel mogelijk wilde verkopen en niet dacht aan de wensen van een klant.

Bovendien was er weinig kennis van zaken, zei Wabeke. "Een rijbewijs volstond om financieel complexe producten te kunnen verkopen. Dan kon je namelijk bij je klant komen."

Blind vertrouwen GroenLinks-Kamerlid Kees Vendrik zei dat er in de politiek nooit de wil is geweest om risicogedrag door bankiers aan te pakken. Bovendien bestond er in Nederland een blind vertrouwen De Nederlandsche Bank.

Hij zei verder dat de rol van toezichthouders versterkt moet worden, maar dat het zeker zo belangrijk is dat overheden internationaal hard ingrijpen in de financiële sector.

"Dat is weg van de meeste weerstand, want bankiers willen het niet. Maar het dient het maatschappelijk belang en niet de egomanie van de afgelopen dertig jaar. Ingrijpen is het eerste gebod."

Ingewikkelde producten De vroegere financiële topman van ING, Cees Maas, gaf voor de commissie toe dat hij en zijn medebestuurders hebben gefaald in de periode die vooraf ging aan de internationale kredietcrisis. "Ja, als je geholpen moet worden door de staat, dat was niet de bedoeling. Er is dus iets niet goed gegaan."

Ook ING had allerlei ingewikkelde producten in beheer waarbij de risico's werden onderschat en op een gegeven moment zelfs uit het zicht verdwenen. "Achteraf had dat niet mogen gebeuren. Punt."