Veel buurthuizen in Nederland hebben de afgelopen jaren de deuren gesloten als gevolg van bezuinigingen. Maar de gemeente Apeldoorn heeft met oog op haar nieuwe zorgtaken de buurthuizen herontdekt en ze ‘ontmoetingsplekken’ genoemd. Inwoners van de stad kunnen er terecht voor een kopje koffie en een luisterend oor. Maar ook voor hulp bij de administratie, voor een gezamenlijke avondmaaltijd en zelfs voor dagbesteding voor mensen met een beperking. In sommige gevallen kan dit soort zorg de huidige, duurdere een-op-een-zorg geheel of gedeeltelijk vervangen.
Nieuwsuur volgt de komende maanden de praktijk van de decentralisaties in de gemeente Apeldoorn. Dat is een relatief grote stad, waar veel mensen wonen die zorg nodig hebben. De gemeente wil transparant zijn en heeft daarom de deuren opengezet voor onze redacteuren.
Iedereen is welkom
Apeldoorn heeft inmiddels 37 van dit soort ‘ontmoetingsplekken’ gerealiseerd. Op acht van die locaties zijn professionals uit de zorg aanwezig. Buurtbewoners, mensen met een psychiatrische achtergrond, een verstandelijke beperking, verslavingsproblematiek of niet aangeboren hersenletsel: iedereen is welkom. Dat is anders dan voorheen, toen mensen hulp kregen te midden van mensen met een vergelijkbare beperking.
Ilona Langendam is spastisch en gaat nu een paar maanden naar ontmoetingsplek Philadwars. Zij vindt de samenvoeging van verschillende doelgroepen een grote verbetering. “Bij de vorige zorginstelling voelde ik me een cliënt. Hier op de ontmoetingsplek voel ik me echt een medeburger die toevallig een beperking heeft.”
2300 huisbezoeken
De gemeente Apeldoorn is nu verantwoordelijk voor 2300 mensen die eerst hun zorg ontvingen via de oude regeling, de AWBZ. Dit jaar moeten consulenten van de gemeente deze 2300 mensen thuis bezoeken om te achterhalen wat voor zorg zij nodig hebben en of die zorg misschien ook anders en goedkoper kan.
De gemeente Apeldoorn zet net als de meeste andere Nederlandse gemeenten zoveel mogelijk in op ‘eigen kracht’, het sociale netwerk, mantelzorg en vrijwilligers. Als er professionele begeleiding nodig is, wordt die in de eigen wijk georganiseerd, zoals op de ‘ontmoetingsplekken’. Pas als het echt niet anders kan, komt de duurdere, individuele ondersteuning in beeld.
Op de ontmoetingsplek voel ik me een medeburger die toevallig een beperking heeft in plaats van cliënt.
Gevoelige gesprekken
Veel cliënten die thuis bezocht worden zijn ongerust en bang dat de gemeente iets komt wegnemen, zo vertellen WMO-consulenten Marieke Lurvink en Lisette Disbergen. Het zijn gevoelige gesprekken met een vaak kwetsbare doelgroep en dat is nieuw voor de gemeente.
Het lukt de consulenten meestal wel de onrust in zo’n gesprek weg te nemen. “Soms zijn er ook nog onduidelijkheden omdat alles zo nieuw is, zeggen Lurvink en Disbergen. “Wij hebben soms ook niet meteen een antwoord klaar en dan moet je dat verder uitzoeken op het stadhuis. Maar het belangrijkste is dat we aandacht hebben voor de mensen.”
Winstwaarschuwing
In de eerste maand van dit jaar hebben consulenten van de gemeente Apeldoorn tweehonderd huisbezoeken afgelegd. “Deze cliënten hebben allemaal echt zorg nodig. Het is nog niet te zeggen welke zorg mensen precies gaan krijgen en welke bedragen daarbij horen”, zegt teamleider Carolien van der Have.
Tijdens een wethoudersoverleg geeft ze verantwoordelijk wethouder Paul Blokhuis daarom een ‘winstwaarschuwing’. Het is nog onzeker of de gemeente in staat zal zijn om de bezuiniging te halen. “Het is niet zo dat het minder kan, het kan wel anders. Daar zal het vandaan moeten komen,” besluit ze haar waarschuwing.
Wethouder Paul Blokhuis zegt dat het spannend is. De gemeente heeft weinig financiële ruimte. Als het budget overschreden wordt moet hij terug naar de gemeenteraad. Die moet dan een beslissing nemen.
Bekijk hier deel 1 en 2 over de praktijk van de decentralisaties in de gemeente Apeldoorn terug:
Aflevering 1: Zelf verantwoordelijk voor een schoon huis
Aflevering 2: Administratieve chaos door decentralisaties