Gemeenten hebben een heel aantal nieuwe taken. Hoewel het de bedoeling is dat de bureaucratie en administratieve lasten gaan afnemen, lijkt er voorlopig sprake van een toename. Facturen moeten nog handmatig worden verwerkt en zorgaanbieders moeten in elke gemeente aan andere eisen voldoen. Nieuwsuur keek achter de schermen mee in de gemeente Apeldoorn.
Nieuwsuur volgt de komende maanden de praktijk van de decentralisaties in de gemeente Apeldoorn. Dat is een relatief grote stad, waar veel mensen wonen die zorg nodig hebben. De gemeente wil transparant zijn en heeft daarom de deuren opengezet voor onze redacteuren.
"Niet ideaal"
Gemeenten moesten zich in snel tempo voorbereiden op hun nieuwe taken. Remko Iedema is ‘eenheidsmanager’ en moet de uitvoering van de zorgdecentralisaties in Apeldoorn in goede banen leiden. Hij noemt de manier waarop het allemaal gegaan is niet ideaal: “Het is een gek proces. De wetten zijn nog maar net aangenomen en we zijn nu al verantwoordelijk, terwijl we nog een heleboel moeten regelen. Normaal regel je alles eerst, en hevel je dan de nieuwe taken pas over. Dat is nu een beetje andersom gegaan.”
Mensen zoeken
De gemeente Apeldoorn heeft 20 extra mensen aangenomen om alle nieuwe gegevens van hun inwoners en zorgaanbieders te verwerken. Het meeste moet handmatig, omdat de verschillende computersystemen nog niet op elkaar zijn aangesloten. Een van die nieuwe medewerkers vertelt ons: “Het gaat ook echt over het zoeken van mensen die niet in de officiële gegevens te vinden zijn, maar wel zorg nodig hebben. Een zorgaanbieder zegt ons dat hij zorg levert aan een inwoner van Apeldoorn en wij kunnen in onze gegevens nergens vinden dat diegene recht op zorg heeft.”
Achter de schermen zijn de ambtenaren druk bezig met het op orde krijgen van alle gegevens. Leidie Bol, teammanager van deze afdeling, zegt dat inwoners van Apeldoorn daar als het goed is niets van merken. Ze realiseert zich dat de gemeente een grote verantwoordelijkheid heeft: “Zo’n grote verandering hebben wij als gemeente nog nooit meegemaakt. Daarnaast merken we dat we onder een vergrootglas liggen. Het gaat over mensen. Als er iets fout gaat, gaat het ook echt heel vervelend fout. Daar zijn we ons heel erg van bewust en dat maakt de noodzaak dat het goed gaat heel groot.”
De gemeente Apeldoorn heeft voor ruim een half miljoen euro externe adviseurs ingehuurd om hen bij te staan bij de decentralisatie. De gemeente verwacht dat de kosten voor externe adviseurs in 2015 ‘aanzienlijk lager’ zullen zijn.
"Vreselijke chaos"
Niet alleen voor gemeenten is de administratieve opgave groot. Zorgaanbieders die zorg leveren in verschillende gemeenten hebben nu te maken met veel verschillende contracten, voorwaarden en regels.
Jan Voortman van professionals in NAH levert zorg in Apeldoorn, maar ook in 173 andere Nederlandse gemeenten. Er is volgens hem een ‘vreselijke chaos’ ontstaan: “Gemeenten hebben veel te veel vrijheid gekregen om alles op hun eigen manier te regelen. Wij zorgaanbieders hebben daar maar mee om te gaan. Ik moet het beleid van 174 gemeenten leren kennen, bij de ene moet ik elke 4 weken factureren, bij de andere elke 30 dagen. Gemeenten hebben voor dezelfde soort zorg bijna allemaal een andere productcode. Het is niet te doen. “
Ook de verantwoording die gemeenten van hem vragen levert veel extra werk op: “De een wil een maandrapportage, de andere een kwartaalrapportage. Ik zie door de bomen het bos niet meer.”
Transparantie
Remko Iedema van de gemeente Apeldoorn begrijpt dat het voor zorgaanbieders wennen is maar legt ook uit dat de eisen die ze stellen aan zorgaanbieders moeten leiden tot meer transparantie: “Zorgaanbieders moeten nu veel meer dan vroeger laten zien wat ze doen. Dat kun je meer bureaucreatie noemen, maar wij hopen vooral dat het leidt tot meer sturing en uiteindelijk dan ook tot bezuinigen."
Gegevensknooppunt
Het gegevensknooppunt is een ICT-systeem waarmee gemeenten en zorgaanbieders automatisch gegevens uit kunnen wisselen. Dit moet de administratieve chaos komende tijd verkleinen. Hoewel het begin van het systeem er al staat, moeten gemeenten en aanbieders voorlopig nog handmatig te werk gaan. Het gegevensknooppunt moet worden aangesloten op de computersystemen van in ieder geval 388 gemeenten, en dat is een complexe operatie. Naar verwachting duurt het nog ten minste maanden voordat alle gemeenten en zorgaanbieders.