Voor de vier partijen die deze week het hoofdlijnenakkoord sloten, lijkt de kandidatuur van Ronald Plasterk voor het premierschap "niet meer houdbaar", melden bronnen aan de NOS. Het onderzoek dat Amsterdam UMC uitvoert naar mogelijke patentfraude door Plasterk lijkt een positie als premier onmogelijk te maken.
Bronnen binnen de betrokken partijen spreken van "de hoogste alarmfase". Een nieuw verhaal over het patent dat Plasterk miljoenen opleverde, gisteren in NRC, heeft de bestaande zorgen verergerd. Plasterk wil zelf niet op de kwestie reageren.
Publiekelijk
De kwestie lijkt niet snel opgehelderd te kunnen worden. Plasterk zou daarom de eer beter aan zichzelf kunnen houden, wordt er gezegd. Wilders heeft Plasterk alleen achter de schermen genoemd als premierskandidaat. Publiekelijk heeft hij zich er niet over uitgelaten, maar de afgelopen dagen was hij de enige die in de media steeds genoemd werd als mogelijke premierskandidaat.
Volgens andere partijen zou Wilders ook moeten inzien dat hij moeilijk vast kan houden aan Plasterk. Wilders en de PVV reageren niet op vragen hierover, maar vanuit de PVV-fractie zijn er wel signalen dat Wilders de ernst van de situatie inziet en druk bezig is met de kwestie.
Opnieuw
De onzekerheid over de premier kan voor grote vertraging gaan zorgen bij de formatie. PVV, VVD, NSC en BBB zullen waarschijnlijk opnieuw aan tafel moeten om de juiste premier te vinden voor hun speciale samenwerking. Dat moet gebeuren onder leiding van formateur Richard van Zwol, die woensdag na het Kamerdebat over het hoofdlijnenakkoord aan de slag gaat.
Normaal gesproken werkt een formateur alleen de lijstjes af die coalitiepartijen al hebben opgesteld en besproken. Dit keer zijn PVV, VVD, NSC en BBB daar nog nauwelijks aan toe gekomen.
Onzekerheid
De conclusie bij betrokken partijen is dat Plasterk geen premier kan worden voordat het onderzoek naar hem is afgerond. En dat zolang er onzekerheid is over de premier de formateur ook geen andere ministers kan benaderen, omdat iedereen zal willen weten wie het kabinet gaat aanvoeren.
Deze problemen rond het patentonderzoek komen boven op het verhaal over de slechte onderlinge verhoudingen tussen Omtzigt en Plasterk. Plasterk hoopte die kwestie vrijdag uit de wereld te helpen door een ingezonden brief in De Telegraaf met een publiekelijk excuus aan Omtzigt. Vrijdag hebben Omtzigt en Plasterk een gesprek gehad over de problemen tussen hen. Over dat gesprek willen ze niets zeggen. Bronnen bij NSC vertellen wel dat Plasterk zich niet erg bewust zou hebben getoond van de ernst van de situatie rond het patentonderzoek.
Op de manier waarop Plasterk met deze kwestie is omgegaan, uitte ex-informateur Remkes vanmorgen in het tv-programma WNL op Zondag kritiek. Remkes vindt hem ongeschikt en adviseert Plasterk om zijn conclusies te trekken. Ondertussen verzetten ook jongerenafdelingen van VVD en NSC zich tegen een keuze voor Plasterk.
Er zingen nog geen andere namen rond voor het premierschap. Wilders mag bepalen wie het wordt, maar lijkt binnen zijn eigen partij geen alternatief te hebben.
Door de openbare ophef is het aanzien van het politieke proces geschaad, zei Remkes vanochtend bij WNL Op Zondag:
