'Nederlands' reddingsschip zit in juridisch niemandsland

Hulpverleners die migranten uit de Middellandse Zee redden, krijgen weinig juridische bescherming. Volgens het zeerecht deed de bemanning van de hulporganisatie Mission Lifeline gisterochtend niets meer dan hun plicht toen deze 224 migranten oppikte die in boten vanuit Libië de Middellandse Zee over probeerden te steken. Maar vervolgens is geen enkel land juridisch verplicht om deze migranten verder te helpen.

Italië zei onmiddellijk het schip de Lifeline niet te willen ontvangen, en raadde aan door te varen naar bijvoorbeeld Nederland. Dat leek logisch, want Mission Lifeline beweerde zelf dat het schip onder de Nederlandse vlag vaart.

Niet naar Nederland

Maar de Nederlandse overheid spreekt dat tegen. Mission Lifeline staat weliswaar ingeschreven bij de watersportbond, maar dat staat niet gelijk aan het varen onder Nederlandse vlag. Volgens minister Van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat geldt het vlagregister alleen voor commerciële schepen.

Inmiddels is duidelijk dat de bemanning van de Lifeline de tocht naar Nederland niet gaat wagen. Met honderden mensen aan boord van een schip dat toegerust is voor enkele tientallen opvarenden, zou dat onveilig zijn. Mission Lifeline liet de NOS vanmiddag weten dat het schip langzaam in noordelijke richting koerst, in de richting van zowel Malta als Italië.

"We hebben de Italiaanse autoriteiten gesproken vandaag", zegt Axel Steier, mede-oprichter van Mission Lifeline. "Ze bieden ons geen overslag van de opvarenden en geen bescherming. We zullen de Italiaanse wateren dus niet bevaren."

Grijs gebied

De Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken Salvini vroeg Malta om het schip aan te laten leggen in een Maltese haven. Vanavond liet Malta weten dat het schip ook daar niet welkom is.

Deze twist laat zien in wat voor grijs gebied organisaties als Mission Lifeline opereren. Hoewel zij onder het internationaal zeerecht verplicht zijn om drenkelingen te helpen, is geen land juridisch verplicht om de migranten daarna aan wal te helpen.

Mensenrechten

Dat zou anders liggen als de Lifeline onder Nederlandse of andere vlag zou varen, zegt zeerechtdeskundige Seline Trevisanut van de Universiteit Utrecht. "Dan zou de wet van het betreffende land aan boord het schip gelden, en zou dat land verantwoordelijk zijn voor bescherming van de mensenrechten van alle opvarenden."

Omdat Mission Lifeline en soortgelijke organisaties weinig juridische bescherming hebben, zijn ze afhankelijk van de publieke opinie en politieke wil om de opgepikte migranten een veilige haven te kunnen bieden. Vorige week heeft Spanje onderdak geboden aan honderden migranten die opgepikt waren door de bemanning van het schip Aquarius. Of ook de drenkelingen aan boord de Mission Lifeline op zulke gastvrijheid kunnen rekenen, blijft gissen.