Voor het eerst sinds de bevrijding vindt men vandaag weer de NRC in de brievenbus. Dat is opvallend: de krant had juist een verschijningsverbod gekregen, omdat deze ook ten tijde van de Duitse bezetting verscheen.

Om terug te kunnen keren heeft de krant het een en ander moeten veranderen. Te beginnen bij de naam. In plaats van de 'Nieuwe Rotterdamsche Courant', heet de krant nu de 'Nationale Rotterdamsche Courant'. "De initialen zijn dus behouden en dat is dan maar weer een gelukkige vondst", schrijft Het Vrije Volk hierover. Verder heeft de NRC, in afwachting van de officiële zuivering van het perswezen, zijn eigen redactie al gezuiverd.

Qua uiterlijk is er overigens niets veranderd: de nieuwe krant lijkt sprekend op de vorige versie. Ook blijft de krant onveranderd liberaal. Dit behoud van ideologie is een belangrijke reden geweest voor de autoriteiten om herverschijning van de NRC toe te staan. Het perswezen, dat in Nederland verzuild is, kende na de oorlog namelijk nog geen liberale krant.

De belangen van het Nederlandse Volk zijn met deze verschijning allerminst gediend.

De meningen over de herverschijning van de NRC lopen sterk uiteen. "Het verwekt verwondering bij de ene groep van de bevolking, lokt protest uit bij een andere of wordt met vreugde begroet door een derde", aldus het Vrije Volk.

Vooral vanuit de voormalige illegale pers klinkt er fel protest. "Zij maakt er de regering op opmerkzaam dat de journalisten, thans werkzaam bij de NRC, nog geenszins aan zuivering onderworpen zijn geweest", schrijven verzetskranten Het Parool, Trouw en De Waarheid in een gezamenlijke verklaring.

"De belangen van het Nederlandse Volk zijn met deze verschijning allerminst gediend. De bonafide pers wordt bovendien ernstig bedreigd door deze verschijning." De illegale kranten overwegen stappen te nemen tegen "deze inbreuk op het persfantsoen".

Hadden we onze oude kranten maar terug, merkt men hier en daar op,

Criterium staat in deze kwestie lijnrecht tegenover de illegale pers. "Wij snakken naar de terugkeer van die zo vermaledijde NRC", schrijft de krant, "die het zowaar voor elkaar kreeg ons zelfs tijdens de oorlog - toen jullie met bevende lippen en devote blikken de nonsens opzogen aan je clandestiene radiotoestellen - van uitstekende artikelen te voorzien."

"Daaraan, aan deskundige en artistieke voorlichting, hebben we meer behoefte dan aan het pretentieloze, volslagen onbelangrijke of baatzuchtige geklep van derderangs-journalistjes in een stel Tante Koosje-rubriekjes", haalt de krant uit naar de illegale pers.

Niet alleen vanuit Criterium klinkt een verlangen naar de vroegere dagbladpers. "Hadden we onze oude kranten maar terug, merkt men hier en daar op", zegt Pieter 't Hoen, hoofdredacteur van Het Parool. "Sommigen dreigen daarbij uit het oog te verliezen dat vele figuren uit de oude pers zich in de bezettingsjaren onderscheiden hebben door het verlenen van hand-en-spandiensten aan de vijand."

Geen papier

't Hoen begrijpt dat de krantenlezer behoefte heeft aan artikelen over de ontwikkeling van het cultuurleven, de techniek, de wetenschap en misschien ook aan wat ontspanningslectuur. "De tegenwoordige krant is echter niet bij machte om aan deze verlangens te voldoen. Er is geen papier en er is geen plaats voor."

Als gevolg van de oorlog is er een tekort aan papier en aan elektriciteit om de persen te laten draaien. Hierdoor kunnen de meeste dagbladen nu slechts op één velletje papier verschijnen, in plaats van op 16 of 24. "Het weinige papier dat beschikbaar is, dient gebruikt te worden om een aantal goede en grotere kranten te laten verschijnen", vindt 't Hoen.

Hiervoor is een zuivering van het gehele perswezen noodzakelijk. Volgens minister-president Schermerhorn zal deze "zo spoedig mogelijk" van start gaan. In de tussentijd zal op andere aanvragen voor herverschijning niet worden ingegaan. Het geval van de NRC schept géén precedent, benadrukken de autoriteiten.