De Nederlandse vlag kan nu pas uit in Veenendaal. Daar is vandaag het laatste deel van de stad bevrijd, als laatste gemeente op het vasteland. De laatste SS'ers in het zuidelijke deel van de stad gaven zich nu pas over.

"Het leek wel alsof alles verlaten was", vertelt de Engelse majoor Lockett over zijn intocht gisteren. "Opeens, ik begreep er niets van, werden we bijna ondersteboven gelopen door mensen die uit deuren renden en uit de ramen sprongen."

Het enthousiasme verbaasde Lockett, omdat hij zich niet had gerealiseerd dat dit deel van Nederland nog niet ontzet was. "Mijn chauffeur kon gewoon niet verder. We probeerden van alles om ze van de jeep te krijgen. Eindelijk lukte ons dat en mijn chauffeur zei op de terugweg: zo benauwd heb ik het nog nooit gehad!"

Met grote tanks en pantserwagens rolden de bevrijders via de Nieuweweg het centrum binnen. Aan weerszijden van de weg stonden joelende mensen naar de soldaten te zwaaien. Eenmaal aangekomen op de Markt barstte het bevrijdingsfeest los. Hier sprak majoor Lockett samen met de pas-aangestelde waarnemend burgemeester Van Schuppen de menigte uitgelaten Veenendalers toe.

De inwoners van Veenendaal hebben lang op de bevrijding gewacht. De afgelopen maanden werden steeds meer plaatsen om hen heen bevrijd, maar Veenendaal bleef in handen van de bezetter. Ook toen de Duitsers vier dagen geleden capituleerden bleef de bevrijding uit.

Volgens bronnen komt dit doordat de Canadezen in Ede klaarstonden met artillerietroepen. Deze soldaten waren niet getraind om straten te veroveren, zoals dat moest gebeuren in Veenendaal. Uiteindelijk werd de keuze gemaakt om geen mannen op te offeren en te wachten met de bevrijding.

Hierdoor heerste er de afgelopen dagen een onrustige sfeer in het centrum. Door het verlies van de oorlog na de capitulatie werden de Duitsers onstuimig. Veel soldaten grepen naar de fles en zwierven doelloos door het stadscentrum. Deze dronkenmansacties resulteerden uiteindelijk in een aantal incidenten.

Ontploffing

Zo werd op 6 mei de Vaartbrug per ongeluk opgeblazen door twee Nederlandse SS'ers. De jongens wilden bij de brug springladingen verwijderen, maar waren door hun dronken bui erg onvoorzichtig. Hierdoor ontplofte de lading voortijdig.

Een van de twee kwam om het leven. De laars van de SS'er vloog zo ver door de lucht, dat die een paar straten verderop in een dakgoot terechtkwam. Daar vonden bewoners het schoeisel met erin een stuk voet van de omgekomen jongen.

Vuurgevecht met BS

Een dag later ontstond er een vuurgevecht doordat overgebleven Duitsers er niet van gediend waren dat een aantal mannen van de Binnenlandse Strijdkrachten poolshoogte kwamen nemen in Veenendaal. Drie BS'ers kwamen om het leven.

Gisteren kwamen de BS'ers terug, maar dit keer met grotere voertuigen en meer mensen. Het noordelijke deel van Veenendaal werd hierdoor snel bevrijd. Doordat de Vaartbrug tijdens het incident met de SS'ers zwaar beschadigd is, konden de bevrijders het zuidelijke deel nog niet bereiken.

Nu dat wel is gelukt hebben ze de overgave van laatste SS'ers in de stad kunnen regelen. Zij zaten verschanst in de Ritmeester-sigarenfabriek. Na hun capitulatie werden ze door de straten van Veenendaal gemarcheerd.

Daarmee duurde de oorlog in het plaatsje precies vijf jaar, van 10 mei 1945 tot 10 mei 1940. Op de Waddeneilanden na is nu heel Nederland in handen van de geallieerden.