Het Rode Leger heeft vlak bij het Duitse dorpje Tröbitz een stilstaande goederentrein ontdekt met meer dan 2000 zeer verzwakte gevangenen. De Sovjets wisten niet wat ze zagen. De gevangenen beseften amper dat ze bevrijd waren.

De trein komt uit concentratiekamp Bergen-Belsen, waar twee weken geleden meer dan 2400 gevangenen zijn ingeladen. De trein is daarop gaan rijden, dwars tussen de fronten door, op een moment dat Engelsen, Canadezen, Amerikanen en Russen al diep Duitsland zijn ingetrokken.

De route van de trein:

De gevangenen leden aan tyfus, hadden honger en dorst. Onderweg stierven er mensen. Als de trein stopte, werden overledenen naast de rails neergelegd. Soms nog begraven.

"De vernietiging van de Joden moest doorgaan", zegt overlevende Micha Gelber uit Ede. "Tot het bittere eind."

Slakkengangetje

Waarheen de trein gaat, weet niemand meer. Soms stonden ze uren stil, soms reden ze met een slakkengangetje door het steeds kleiner wordende nazi-Duitsland.

"We hadden de trein behangen met alle kledingstukken die nog enigszins wit waren om de geallieerde luchtmacht duidelijk te maken dat het geen oorlogstrein was. Op het treinstation Maagdenburg moesten we uit de trein stappen om nota bene met de kampbewaking onder de trein te schuilen voor het geallieerde en Duitse geschut", zegt de Amsterdamse Anita Gassan.

Soms passeerde een andere trein. De gevangenen zagen troepentransporten met heel jonge jongens langskomen. Ze hoorden Hitlerjugend Heil Hitler zingen terwijl ze naar het front rijden.

Gassan heeft in Bergen-Belsen opgevangen dat het oorspronkelijke doel van de reis de gaskamers in Theresiënstadt waren. Bergen-Belsen heeft geen gaskamers en de Duitsers wilden blijkbaar aan het einde van de oorlog de nog overgebleven Joden vermoorden.

"Toen we tussen de frontlinies vast stonden, wilden ze ons met trein en al in de Elbe storten. Uiteindelijk vluchtten onze Duitse bewakers uit angst voor de naderende Russische troepen."

We kregen een dorp cadeau.

Micha Gelbert zag een Rus op een paard op hen afkomen. "'Ik kan niet veel doen voor jullie', zei hij. Maar anderhalve kilometer verderop is een dorpje en dat ontruimen wij. Jullie gaan naar de huizen. We kregen een dorp cadeau!"

De inwoners van Tröbitz kregen van de Sovjets te horen dat ze geen rechten meer hebben. "Jullie belangen doen er niet meer toe", kreeg de familie van Werner Mann te horen. "Nu zijn de Joodse burgers aan de beurt."

De gevangenen die het nog konden, strompelden naar het dorp. Op zoek naar eten en hulp voor de achtergeblevenen in de trein.

Uit het concentratiekamp Bergen-Belsen zijn nog twee lange treinen vertrokken. Wat daar mee gebeurd is, is niet bekend.